Yengil sanoat jihozlarini

5.3. Jihozlarni yig^sh texnologiyasi
Jihozlami yig‘ ish ta’mirlash texnologik jarayonining bir qismi bo‘lib, 
unda tayyor detallar, uzellar va agregatlar ma’lum ketma-ketlikda yigHladi 
va buning natijasida belgilangan texnik talablaiga to'liq javob beradigan
18 
20
12-rasm. Krivoship-shatunli 
ignamexanizminingyig‘ish 
chizmasi.

---

mashina yoki mexanizm olinadi. Yig4sh jarayoni uzelU va umumiy 
у1§Ч8Ыагда boiinadi. Uzelli yig‘ishda alohida detallardan uzel yoki agre- 
gatlar yig‘iladi, umumiy yig4shda esa uzel va agregatlardan mashinalar 
yig‘iladi.Mashinalamiyig‘ishning mehnathajmita’miriash umumiy mehnat 
hajmining 40 foiziini tashkil qiladi.
IsMab chiqarilgan talablari bilan bog‘Iiq ravishda mashinalami yig‘ ish 
uzel vadetallaming o‘zaro almashinuvchanligini saqlaganholda, detallami 
guruhlar bo‘yicha navlarga ajratis, detallami tanlash, konpensatorlami 
qo‘llash orqali amalga oshiriladi.
Detallami guruh buyicha navlarga ajratishda juftlikda isЫaydigan de­
tallami guruhli tanlash usulidan foydalaniladi.
\lgMshga keltirilgan detallar o‘lchamli guruhlar bo‘yicha navlarga 
ajratiladi.
Mashinalami yig‘ishodatdaulami bo‘laklargaajratishjarayoni ketma- 
ketligida, lekin &iat teskari tardbda amalga oshiriladi,. Texnologik jihozlami 
yig‘ishdaqo‘^ ‘almasbirikmalarbiriashtiriladi,qo‘zg‘aluvchanbirikmalaresa 
moskeladiganoraliqlar bilan biilashtiriladi vasozlanadi.
\lg ‘ish ishlarini ko‘plab universal tikuv mashinalarida ishlatiladigan krivo- 
ship-shatunliignamexanizmimisolida ko‘rishmumkin(12-rasm).Awalrasm- 
dagi 19-raqamli bosh val, mashinaga vintlar bilan qotirilgan 18 va 20-raqaml i 
sirpa-nishpodshipniklarigao‘matiladi. 19-bosh valningoldingichetigamuvoza- 
natlashtiruvchi yuk bilan birga 17-raqamli krivoship kiydiriladi. 17-raqamli kri- 
voshipboshvalgal6-raqamli vintyondamida 14-raqamlibamToqqotiriladi.Bar- 
moqning 1ashqiyelkasig^9-raqamlishatunningyuqorikallagi kiydiriladi. 9-raqamli 
shatun ostki kallagi 14-raqamli barmoq o‘qi bo‘ylab surilmasligi uchun barmoq- 
ningqinaagachqDnszbali 12-raqamlivintburaladi.
9-raqamli shaiunning pastki kallagiga birlashtiruvchi 8-raqamli shpil- 
kaning orqa qismi o‘tkaziladi. Bunga 10-raqamli polzun kiydiriladi. Polzun 
mashina koфusiga vintlar bilan qotirilgan 11-raqamli yo‘naltirgichga 
o‘tkazilgan.
Biz quyida «Juki» firmasining LN-1162 ikki ignali, moki bahyali tikuv 
mashinasidan ipni qirqish qurilmasi uzelini bo‘ laklarga ajratish va yig‘ ish 
tartibini ko‘rib chiqamiz. BoMaklarga ajratish quyidagi tartibda amalga 
o^iiriladi:

---

Q o‘zg‘aluvchan va qo*zg*almas pichoqlar 
ikki tom ondan ham olinadi
Uzatish pichog‘i ajratiladi
T ebranayo^an 9 va 10-raqam li koromislo- 
lar q o ‘zg*aluvchan 7 v a 8-raqamli pichoq­
lar sharnirli vallardan ajratib olinadi
Itarish plitasi yechib olinadi
I
5-raqamli birlashtirish simi 19-raqamli 
koromislodan ajratiladi
I 
—
M okidan yuritish vali olinadi
8 va 9>raqamli q o ‘zg ‘aluvchan pichoqlar 
_________ sham irlari yechiladi
1 -raq am lim o n tajaso siy ig 'm a holatda 
yechib olinadi
Q o‘zg*almas pichoqlardan o ‘m atish 
vintlarini bo'shatish uchun universal 
gaykali kalit ishlatilishi lozim
0 ‘ng va chap tomonlarda tebranayot- 
gan 9 va 10-raqamli koromislolardan 
sharnirli vintlar chiqarib olinadi
U lam i qisuvchi vintlar bo'shatiladi
Ikkita o ‘m atish vinti yechiladi
19-raqamll koromisloni qisib turgan 
ikkita gayka yechiladi
Tarkibiy qism lam i valga qotirib turgan 
o ‘m atish vintlari bo‘shatiladi
0 ‘m atish vintlari b o ‘shatiladi
M ontaj asosining ikkita m ahkamlash 
vinti yechib olinadi

---

Jihozlami o‘matish misolida biz «Minerva» firmasining 2314-101 
rusumli ikki ignali tikuv mashinasini ko‘rib chiqamiz. Mashina kallagini tag- 
iikka o‘matish (13-rasm) tartibi quyidagicha amalgaoshiriladi.
Mashina ish joyigakeltirilganidan so‘ng uning kallagi stanina stoli (A) 
ga qo‘yiIadi va stolga to‘rtta vint (1), shaybalar (2), gaykalar(3) va ikkita 
podkladka (4) yordamida qotiriladi. Karter (5) va taglik stoli taxtasi orasiga 
to‘rtta prujinali shayba (6) qo‘yiladi. Vint (7) bo‘shatilgach, ilgak (8) 
o‘tkaziiadi va so‘ngra mashina kallagi tushiriladi. Mashina kallagi tushiril- 
ganidan keyin пюз keladigan teshiklar orqali karterda taglik stolidan o^tadigan 
steijen (9) o‘tkaziladi. Mashina kallagini taglikdan olishda steqen taglik stoli 
oldin chiqaribolinishi kerak. C h ^ k i pedal vositasidatepkining ko‘tarilish 
flmksiyasi tekshiribko‘riladi. Oxiridatasma montaj qilinadi.
13 -rasm. Mashina kallagini taglikka o‘ matish chizmasi.
Igna yuritgich (1) eng yuqori holatga kelgunga qadar maxovik ishlaydigan 
tomong3^1andril^ch,tq^tikiladigiangadamagatushiriladLIgna tutgich(3)ning 
pastkiqismidagivintlar(2)bo‘shatilib,ignashund^o‘matiladiki,o‘ngtomondagi 
ignaningkattao‘yig‘itikuvchidanch^5kitomongavachaptomondagi ignaning 
kattateshigi tikuvchidano‘ngtomongayo‘nalganbo‘lsin. 0 ‘matilgan ignalar 
vintlami burash orqali qotiriladi. Ignalaro^matilganidan keyin ulaming tishli rey- 
kateshiklario‘rtasi orqali o‘tishi (14-rasm)tekshirib ko‘riladi.

---

14-rasm. Mashinaga ignani o'matish 
chizmasi
Yuritish tasmasini o ‘matish va 
yechib olish (15-rasm) quyidagicha 
tartibda bajariladi.
A w al vint (2) buralib, igna yurit- 
gich (1) dan igna tutqich (3) yechib oU- 
n ad i. Tasma qopqog* i (1) vintlar (2), 
sh ay b alari (3) b ila n b irg a lik d a 
bo‘shatilib, yechib olinadi. Vintlar (4) 
bo‘shadUb, mashinaqulochiningmaxo- 
vikpodshipnigi bilan birgachiqarib oli­
nadi. Mashina qulochida hosil bo‘ Igan 
teshik orqali yuritish tasmasi (6) bosh val (7) atrofida tortiladi va и ikkala 
tasma g‘ildiragiga kiydiriladi. Shundan so‘ng maxovik podshipnigi bilan 
birga, tasma qopqog‘i va igna tutgich o‘matiladi. Tasma kiydirilgan mo- 
kining ishchi holadda yurishi va gazlamaning surilishi sozlanadi.
5 4

---