Яртаосиёлик бую к энцик­ лопедист олим а б у Али ибн


(II] Йигирма биринчи фасл. Ташналикдан буладиган бир кунлик иситма



Download 21,12 Mb.
Pdf ko'rish
bet18/663
Sana19.03.2022
Hajmi21,12 Mb.
#500660
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   663
Bog'liq
Abu Ali ibn Sino. Tib qonunlari. 4-kitob (1960)

(II] Йигирма биринчи фасл. Ташналикдан буладиган бир кунлик иситма
Бу очликдан буладиган иситмага яциндир. У аксари бурларнинг 
кучли з^ароратинн тиядиган сувнинг йу^лиги сабабли келиб чи^ади.
Д а в о с и: совук сув ёки совуц [мизожли] меваларнинг сувлари, 
айни^са анор сувини ичириш, шунингдек, [касални] ваннага тушириб, 
баданини .^уллашдан иборат. Агар уни coeyrç сувда чумилтириш мум- 
кин булса, шундай ^илинсин!
www.ziyouz.com kutubxonasi


30
Т и б ц о н у н л а р и . Т $ р тин ч и к и т о б
Иигирма иккинчи фасл. Тицилмалардан буладиган бир кунлик
иситмалар
Тикилмалар го^о тери тешикларида пайдо булиб, бунга терининг 
цуриб ^овжираши, кам ювиниш, куп чанг утириши, совуц [ейиш], бу- 
риштирувчи сувларда ювиниш ва ^уёшдан куйиш сабаб булади. Б аъзан
эса тицилма томирларнинг толаларида, тармоцларида, оризларида ва 
йулларида содир булади. «Тицилмалардан пайдо булган иситма» де- 
йилганда, тицилманинг мана шу хили назарда тутилади. Бундай ти^ил- 
ма [хилт] тарцалишининг камайиши, [бадан] тулицлигининг ва [модда] 
^амалиб ^олишнинг ортиши, [тери тешикларидан] 
нафас олншнинг 
йу^лиги, иссиц бурларнинг куп йирилиб тар^алмаслигпдан келиб чикади 
ва, натижада, ^аддан ташцари ^арорат пайдо булади. Бу ^арорат энг 
нозик жисм, яъни руада кутарилиб давом этса, бир кунлик иситма
цонда кутарилганда эса, иситманинг биз кейинрок антадиганимиз 
сч-
н у х у с
деб маш^ур булган тури пайдо булади.
С и н у х у с
хилтларнинг чириши сабабли эмас, 
балки [уларнинг] 
алангаланиши, ^айнаши ва цизиши сабабли пайдо буладиган иситма­
лар жумла-сидандир. Агар булар ти^илма сабабли келиб чицадиган чи- 
ришга ва тери тешиклари ор^али нафас олишнинг йу^олишига олиб 
борса, иситма чиришдан буладиган иситмага айланади. Бундай ти^ил- 
м алар ёки хилт ва ^оннинг куплигидан, ёки уларнинг цую^лигидан, ёки 
ёпиш^оцлигидан, ёки тицилма сабабларидан, масалан, буриштирувчи 
совуц ёки цисувчи шиш, ёки эт усиши, ёки булардан бошца сен эсла- 
шинг лозим булган сабабдан бирининг йулларда эмас, цурол [аъзо]да 
пайдо булишидан келиб чицади. Бир кунлик иситмалар ичида бундай 
тури камдан-кам ингичка огриц [иситмаси]га айланади. Чунки бунда 
баданда модда купдир.
217 
Яна, бу иситмада ташналик, алангаланиш, доимий || ^арорат мав- 
жуддир; шишадаги [сийдик] оловсимон ва цорамтирлик уртасида бу­
лади. Бу иситмани таниб олиш цийин, у хилтлардан буладиган исит- 
м аларга ухшаб кетади. У го^о уч кунга,— агар тицилма куп ва кучли 
^амда сиртци сабаб туфайли тери тешикларининг ^алинлашиб зичла- 
шувидан ташкил топган булмаса,— ундан купро^ муддатга ^ам давом 
этади. Агар тицилма кам булса ва тадбир цуллашда янглишилмаса, 
бу [иситма] тезда кетказилади. Бир кунлик иситмалар ичида бу иситма 
баъзан пайдо булиб, касаллик [сабаби] ^исобланган тицилмаларнинг 
барцарорлиги туфайли яна ^айталайди ва бунда бир нечта тутиш дав- 
ри булганга ухшаб кетади. Бу иситмада, купинча, совцотиш, эт уву- 
шиб ^урпайиш юз бериб, бу унинг чиришдан буладиган иситмага ай- 
ланганлигига далол ат цилади.
www.ziyouz.com kutubxonasi


Б u p и н ч и ф а н
31
Тицилмадан булган иситма баданнинг чап томонидаги томирдан 
rçoH олгандан кейин орри^ пайдо ^илса, айницса, иситма тухтаганига 
^арамай, оррик давом эта берса, томирдан цайта цон олмай чора flÿrç.
Б е л г и л а р и : бир кунлик иситма бадан сиртидан [таъсир этув- 
чи] сабабдан пайдо булмай, пасайиш даври узоцца чу'зилса, айник;са 
[касал] телчираб бушалмай туриб пасайса, буии тицнлмалардан булган 
иситма деб тахмин ^ила бер! Бу тахминингни туликлик белгилари ^ам- 
да rçonH куп ва [куп] rçoH турдирувчи ёки цуюц хилтли баданларда хилт- 
ларнинг ёпишцоклиги тасдицлайди. Бу иккаласи орасидаги фарц [^уйи- 
дагича]: агар бадапдаги ти^илмалар хилтларнинг цуюцлиги ва ёпиш- 
^оцлиги сабаблн булса, бунга уларнинг маълум аломатлари далолат 
цилади хамда бунда бадан купчиши, тортишиш, [юз] цизиллиги ва, уму- 
ман, хилт купаиганлик белгилари юз бермайди. Агар [тнцилмалар] са- 
баби туликлик булса, юз цизариш, томирларнинг иррнб чициши, куп- 
чиш, тортишиш ва бошцалардан иборат туликлик аломатлари баданда 
аниц куринади Л:ч.р тпкнлмалар хаддан таш^ари [куп] булса, томир 
уриши кичик булади. хаддан ташкари булмаганда эса, томир уриши 
кичрайишн шарт
Д а в о л а ш: [н^птуанииг] сабаби хилтпипг куплиги ва тулицлик- 
дан булса, тез.;;. томирдан цон олиш ва бушатиш керак. К,он олишни 
иситма тутмасдан бурун бажарилса, бу — жуда яхши, агар иситма ту- 
тиб турган булса, зарурат булмаса, тухтаб туриш мувофи^ро^, чунки 
томирдан кон олиш хилтларни юриштириб, бир-бнрига аралаштириб 
юборади. Бирок кон олмасликнинг иложи булмаса, rçon олишни ва 6ÿ- 
шатишни кейинга куймаслик керак. Бундан кейин тицилмаларни оча- 
диган ва йулларнн тозаландиган тадбирлар билан машрул булинади. 
Бушатишдан илгарн очиш ва йулларни тозалаш тадбирига шошилма, 
чунки бу тадбир гохо иуллардан баъзи бирига хилтларнинг д аф ъатан 
тортилишига ва шу ерга. ёпишиб ^олишига сабаб булади, б у э с а жуда 
хавфлидир.
Б аъ за н [очувчи дорилар], агар [хилтлар] rçyiorç ва айни^са йуллар 
тор яратилган булса, тицилмаларни купайтиради. Шу билан бирга, то­
мирдан цон олиш ва бушатиш, хусусан, агар сен ортицча ^ а р ак ат ^и- 
либ, касални ^ушдан кетишгача олиб борсанг, баъзан цамалиб турган 
^олида шу иситмани [12] келтириб чи^араётган, [аммо] уни чиришдан 
буладиган иситмага айланишига йул ^уймаётган тутунсимон чи^инди- 
ларйи чицариб юборади. Агар сен хилтларнинг куп эканлигини ^ис 
цилмасанг, ^атто тицилмалар борлигини ва улар хилтларнинг rçyiorç- 
лиги ва ёпишцо^лигидан пайдо булганини сезсанг, унда баъзан ортиц- 
ча цон олишга ва бушатишга эмас, очиш тадбирини ^уллаш га му^- 
тож буласан. Очиш тозаловчи ов^ат ва дорилар билан булади. Аммо
www.ziyouz.com kutubxonasi



Download 21,12 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   663




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish