«Yangiyo‘l Poligraf Servise» Tashkent – 2017 A. S. Sagdullaev, V. A. Kosteckiy Áyyemgi dúnya tariyxí

Áyyemgi jazıw
úlgileri
Avtorlordon
5-klasta «Tariyxtan gúrrińler» menen tanısqan edińiz. Siz endi 
uzaq ótmish haqqındaǵı bilimler qalay jámlengenin bilip aldıńız.
6-klasta alıs-alıs zamanlarǵa sayaxatımızdı dawam ettiremiz, 
eń áyyemgi mámleketler hám xalıqlar tariyxı, mádeniyat hám 
úrp-ádetleri menen tanısıp shıǵamız.
Mesopotamiya, Mısr, Greсiya, Rim mámleketleri hám Orta 
Aziyanıń dáslepki mámleketleri húkimdarlıǵı dáwirinen berli mıń 
jıllar ótti. Biraq, áyyem zamanlarda adamlar jaratqan kóplegen 
nárselerden búgin de kúndelikli turmısımızda paydalanıp kelmek-
temiz. Bul miynet quralları, gúlal buyımlar, dóńgelek, tastan 
islengen suw ótkizgishler, gezlemeler, jazıw hám basqalar bolıp 
tabıladı. Áyyemgi zaman avtorları jazıp qaldırǵan shıǵarmalar 
házirge shekem adamlarǵa bilim hám tárbiya bermekte.
Ilimpazlar jer betinde bir waqıtları júz bergen waqıyalardı 
qaytadan tiklew ushın qanshadan-qansha kúsh-ǵayrat jumsadı. 
Olar, áyyemgi qalalardı taptı, qazıw jumısların alıp bardı, terige, 
gúlal zatlarǵa, papirusqa, sonday-aq, teńgelerge jazılǵan sırlı 
jazıwlardı oqıdı. Siz endi arxeologiyalıq tabılmalar neler haqqında 
aytıp beretuǵının bilesiz. Áyyemgi jazıwlardı úyreniw menen epi-
grafika, teńgelerdi izertlew menen bol-
sa numizmatika degen arnawlı pánler 
shuǵıllanadı.
Insaniyat júdá ápiwayı miynet qu-
rallarınan ónermentshilik dúrdana ların 
islew, ıqsham ǵana turaq jay qurıwdan 
qalalar qurıwǵa shekemgi bolǵan uzaq 
joldı basıp ótti. Eń áyyemgi qalalar hám 
mámleketlerdiń qurılıw dáwirin ilimpaz-
lar civilizaciya dep ataydı. Dáslepki сivi-
lizaсiyalar tariyxı Áy yemgi Shıǵıstan, 
s oń Greсiyadaǵı Krit atawınan bas-
lanǵan edi. Áyyemgi civilizaciyalar já-
hánniń kóp ǵana úlkeleri sıyaqlı Orta 
Aziyada, sonıń ishinde Ózbekistan ay-
maǵında da payda boldı.

---

6