«Yangiyo‘l Poligraf Servise» Tashkent – 2017 A. S. Sagdullaev, V. A. Kosteckiy Áyyemgi dúnya tariyxí

Biziń eramızǵa shekemgi V ásırde
áy-
yemgi grek tariyxshısı Gerodot túrli ellerge 
sayaxat etip, toǵız kitaptan ibarat “Tariyx” 
shıǵarmasın jazdı. Onda úlkemizdiń áyyemdi 
xalqı haqqında maǵlıwmatlar beriledi.
B.e. shekemgi I ásir
aqırlarında ót-
ken áyyemgi grek tariyxshısı hám geografı 
Strabon “Geografiya” shıǵarmasında Orta 
A ziya xalıqlarınıń mádeniyatı haqqında maǵ-
lıwmatlar keltiredi.
Eramızdıń I ásirinde
áyyemgi Rim ta-
riyxshısı Kvint Kursiy Ruf Aleksandr 
tariyxı” degen shıǵarma jazǵan. Alek sandr 
Makedonskiydıń Oraylıq Aziyaǵa aske-
riy atlanısları haqqındaǵı maǵlıwmatlardı 
keltirgen. 
Eramızdıń II ásirinde
jasaǵan grek 
tariyxshısı Arrian da “Aleksandrdıń áskeriy 

---

10
Orta Aziya 
tawları
Dáslepki 
ańshılar
Áwmetli awdan 
soń
atlanısları” («Aleksandr anabasisi») degen 
shıǵarma jazǵan. 
Usı derekler, sondayaq, sońın ala jaratıl-
ǵan ilimiy jumıslar sebepli alımlar jurtımızdıń 
áyyemgi tariyxın úyreniwge miyassar boldı.
Ó
zińizdi sınań!
Gerodot – 
...
Strabon
 – ...
Arrian
 – ...
Kvint Kursiy Ruf 
– ...
Behistun jazıwlari – 
...
Ózbekistan hám jáhán civilizaciyası
Ózbekistan geografiyalıq jaq tan bir qan-
sha úlken aymaqtı iyelegen. Ámiwdárya hám 
Sırdárya aralıǵı, Ferǵana, Zarafshan oypatları 
hám Surxandárya oazisi óziniń ónimdarlı 
hám ıssı klimatı menen adamzattıń eń áy-
yemgi mákanlarınıń birine aylanǵan. Qo laylı 
geografiyalıq zonada jaylasqanlıǵınan Shıǵıs 
hám Batıs ellerin baylanıstırǵan. Bunda Óz-
bekistannıń áyyemgi qalaları arqalı ótken Ullı 
Jipek jolınıń áhmiyeti oǵada úlken. 
Ó
zbekistan adamzat mádeniyatı tariyxınıń 
eń áyyemgi orınlarınan biri esaplanadı.
Bul jerde jergilikli xalıq bir neshe júz mıń 
jıllıqlar dawamında jasaǵan. B.e.shekemgi 
VI–V ásirlerde jurtımızdıń xalqı, wálayatları 
haqqında maǵlıwmatlarǵa iye bolǵan. Or-
ta Aziyanıń eń iri dáryası – Ámiwdárya 
hám Sırdárya, Hindikush, Pamir, Tyan-
Shan tawlarınan baslanatuǵın tez aǵatuǵın 
dárya suwları menen tolıp teńizge quyılǵan. 
Dáryalardıń oazisleri boylap áhmiyetli saw-

---

11
Este saqlań!
Alıs ótmishte 
Orta Aziyada 
jasawshı 
xalıqlar menen 
Áyyemgi 
Shıǵıs elleri 
arasında 
keń mádeniy 
baylanıslar 
baslanǵan.