Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги

BOLALARNING MAYDA QO’L MOTORIKASINI RIVOJLANTIRISHGA 
KOMPLEKS YONDASHUVNING AHAMIYATI 
F.O’.O’rinova- FarDU, maktabgacha ta’lim kafedrasi dotsenti 
padagogika fanlari nomzodi 
Аннотачиѐ: Ушбу‖мақплада‖бплаласда‖мпнтеттпсси‖метпдикати‖атптида‖
майда‖қфл‖мптпсикатини‖сивпжлантисиш‖хутутиѐтласи‖жситилган.‖ 
Калит сфзлар: мпнтеттпси,‖тентпсика,‖мптпсика,‖қфл‖мптпсикати,‖нутқ. 
Bolalarning‖ mayda‖ qo’l‖ motorikasini‖ rivojlantirish‖ ular‖ tafakkurining‖ kuchli‖
rivojlanishiga zamin tayyorlashi‖ ko’p‖ psixolog‖ va‖ pedagoglar‖ tomonidan‖ ta’kidlab‖
o’tilgan.‖ Masalan,‖ M.I.Kolitsova,‖ Ye.I.Isenina,‖ ‖ A.V.Antakova-Fomina va boshqalar 
mayda‖qo’l‖motorikasining‖rivojlanganligi‖bolalar‖nutqini‖shakllanishida‖ijobiy‖ta’sir‖

---

 Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги
411 
ko’rsatadi‖deb‖ta’kidlagan.‖Pedagog‖P.Losev‖esa‖mayda‖qo’l‖motorikasi‖va‖barmoqlar‖
harakatini‖ mutanosibligi‖ bolalarni‖ maktabgacha‖ yoshda‖ to’g’ri‖ rivojlanishining‖ eng‖
muhim masalalardan biridir, deb hisoblaydi.
N.S.Jukova, Ye.M.Mastyukova, T.B.Filecheva, S.I.Bot va boshqalarning 
maxsus adabiyotlarida‖ bo’lsa,‖ mayda‖ qo’l‖ motorikasini‖ rivojlantirish‖ yo’llari‖ orqali‖‖
nutqida‖ nuqsoni‖ bo’lgan‖ bolalarning‖ nutqini‖ to’g’ri‖ shakllantirishga‖ yo’naltirilgan‖
usullar berilgan. 
Shuningdek, M.Montessorining didaktik materiallari ham, aynan sensorika 
va motorikani‖rivojlantirishga‖qaratilgan‖hamda‖eng‖avvalo‖bolaga‖uning‖o’z‖yoshiga‖
mos motorika va sensorika orqali ruhiy shakllanishiga yordam beradi. Didaktik 
maqsadlarga qaratilgan motorika umumiy, hissiy, nutqiy va ijtimoiy rivojlanishga 
ta’sir‖etadi. 
Mayda qo’l‖motorikasini‖rivojlantirishda‖qo’llaniladigan‖usullar: 
1. Barmoqlar mashqi 
2. Didaktik‖materiallar‖yordamida‖qo’l‖motorikasini‖rivojlantirish 
Bolaning‖ qo’l‖ panjasi‖ va‖ barmoqlarini‖ harakatlantirish‖ o’ziga‖ xos‖
rivojlantiruvchi‖ ta’sirga‖ ega.‖ Qo’l‖ va‖ barmoqlar‖ ishtirokidagi‖ o’yinlar‖ tana‖ va‖
ongning‖o’zaro‖bog’liqligini‖ta’minlaydi.‖ 
Qo’lning‖ oddiy‖ harakatlari‖ nafaqat‖ qo’lning‖ balki,‖ lab,‖ yuz‖ mushaklari‖
zo’riqishlarini‖ susaytiradi,‖ aqliy‖ nuqsonlarning‖ kelib‖ chiqishini‖ oldini‖ oladi,‖
tovushlar talaffuzini yaxshilashga ham yordam beradi. 
Turli‖ o’yinlar‖ yordamida‖ mayda‖ qo’l‖ motorikasini‖ rivojlantirish‖ natijasida‖
bolalar‖ tovushlarni‖ to’g’ri‖ talaffuz‖ etishni,‖ qo’l‖ barmoqlari‖ yordamida‖ sezish,‖
tuyishni‖ o’rganadilar,‖ shu‖ bilan‖ birga‖ qo’l‖ mushaklari‖ to’g’ri‖ va‖ chiroyli‖ yozishga 
tayyorlanadi. 
Mayda‖qo’l‖matorikasini‖rivojlantirish‖usullarini‖amalda‖qo’llash: 
Pufakni‖ yorish‖ jarayonini‖ ‚Pufak‛‖ she’ri‖ va‖ qo’llar‖ yordamida‖ bajarish.‖
Boshqaruvchi‖she’rni‖o’qib‖turadi,‖ishtirokchilar‖harakatlarni‖bajaradilar. 
Pufak 
Kattalashar puflasangiz 
Xuddi katta koptokcha.
Yorildi-yu‖‚paq‛‖etdi, 
Havosi chiqib ketdi. 
Harakat:‖ Ikkala‖ qo’lning‖ barcha‖ barmoqlari‖ orasi‖ keng‖ ochilib,‖ bir-biriga 
tekkizib turiladi. Shu holda ularga qarab havo puflanadi va barmoqlar biroz 
buklanib shar shakliga keltiriladi. ‚Havo chiqib ketgach‛‖ barmoqlar yana avvalgi
holatga qaytadi. 
1- 
topshiriq 
Assalom 
Assalom-oltin quyosh, 
Assalom-moviy osmon, 
Salom deyman terak senga, 

---