Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги

Physics Education Technology (PhET) dasturi 
haqida 
Hozirda turli dasturlardan foydalangan 
holda‖ o’quvchilarning‖ mustaqil‖ ta’limjarayonida,‖
shuningdek,‖ ma’ruza,‖ amaliy‖ va‖ laboratoriya‖
mashg’ulotlarida‖ amaliy‖ kompyuter‖ dasturiy‖
vositalardan foydalanish mumkin . Tabiiy fanlar 
yo’nalishida‖ 2001‖ yildagi‖ Nobel‖ mukofoti‖ laureati‖
K.‖
Viman‖
tomonidan‖
‚Physics‖
Education‖
Technology‛‖ (PhET)‖ sayti‖ va‖ hozirda‖ mobil‖
telefonlar uchun ham dasturlari yaratilgan . Uning saytida fizika, kimyo, 
matematika,‖ tabiatshunoslik‖ fanlari‖ bo’yicha‖ modellar‖ mavjud.‖ PhET‖ dasturini‖

---

 Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги
420 
http://phet.colorado.edu saytidan‖ bepul‖ ko’chirib‖ olish‖ mumkin.‖ Ushbu‖ dasturdagi‖
modellar‖ doimo‖ yangilanib‖ boriladi‖ va‖ bir‖ nechta‖ tillarga,‖ hususan‖ ba’zilari‖ o’zbek‖
tiliga,‖ tarjima‖ qilingan‖ bo’ladi.‖ PhET‖ dasturidagi‖ modellardan‖ fizika,‖ matematika,‖
kimyo va biologiya fanlaridan darsdan‖tashqari‖mashg’ulotlarini‖tashkillashtirishda‖
ham namoyish tajribalari va virtual laboratoriya sifatida keng foydalanish mumkin. 
Bu dasturlardan foydalanishning afzallik tomonlari shundan iboratki, bunda 
o’quvchi‖ laboratoriya‖ mashg’ulotini‖ istalgan‖ paytda va joyda bajarishi, laboratoriya 
mashg’uloti‖uchun‖jihozlarini‖yig’ish‖va‖keyin‖yig’ishtirib‖olish‖uchun‖ortiqcha‖vaqt‖
sarflamasligi,‖ inson‖ hayoti‖ uchun‖ havfli‖ bo’lgan‖ elektr‖ va‖ kimyoviy‖ jarayonlarni‖
xavfsiz virtual bajarish, ularga kerakli asbob uskunani ishdan chiqishi kuzatilmaydi, 
kerakli‖ natijalarni‖ bir‖ necha‖ bor‖ qayta‖ olish‖ imkoni‖ bor,‖ ba’zi‖ ko’z‖ ilg’amas‖
jarayonlarni‖ ko’rish‖ imkonini‖ beradi.‖ Hozirda‖ deyarli‖ barcha‖ fan‖ o’qituvchilari‖
tomonidan dars jarayonida taqdimotlar yoki virtual stendlardan foydalanib turli 
rasmlar, ovozli effektlar, jadvallar, sxemalar va diagrammalardan foydalaniladi. Bu 
darsning‖ ko’rgazmali‖ bo’lishini‖ ta’minlash‖ bilan‖ bir‖ qatorda‖ o’quvchilarga‖
ma’lumotni‖ oson‖ o’zlashtirishga‖ yordam‖ beradi.‖ Psixologlarning‖ fikriga‖ ko’ra‖ agar 
o’quvchi‖ mavzuni‖ faqat‖ o’qisa‖ 10%,‖ eshitsa‖ 20%,‖ ko’rsa‖ 30%,‖ ko’rsa‖ va‖ eshitsa‖ 50%,‖
gapirib‖bersa‖60%,‖ishtirok‖etsa‖90%‖ma’lumotni‖eslab‖qoladi.‖Darslarda‖ko’rgazmali‖
vositalar‖ va‖ taqdimotlar‖ qo’llanilganda‖ o’quvchining‖ nafaqat‖ o’qishi‖ va‖ eshitishi,‖
balki‖ uning‖faol‖ ishtirok‖etishi‖ham‖ta’minlanadi.‖Xulosa‖qilib‖ shuni‖ta’kidlamoqchi‖
edimki,‖ yuqorida‖ kеltirilgan‖ dasturlardan‖ foydalangan‖ holda‖ o‘qish‖ jarayonini‖
tashkillashtirilsa,‖ o‘quvchilar‖ fanga‖ qiziqish‖ bilan‖ yondashadilar.‖ Yuqorida‖ tavsiya‖
qilayotgan dasturlardan‖ foydalangan‖ holda‖ o‘quv‖ jarayoni‖ tashkillashtirilsa,‖
o‘quvchilar‖ ‖ fizika‖ fanini‖ chuqur‖ o‘rganishlariga‖ sabab‖ bo‘ladi.‖ Zero‖ asosiy‖ maqsad‖
o’quvchilarni‖har‖tomonlanma‖yetuk‖,‖bilimli‖va‖komil‖inson‖sifatida‖ta’lim‖va‖tarbiya‖
berishdir.