Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги

 Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги
405 
1) Dars samaradorligini oshirishning muhim vositasi, darsdagi faoliyat 
turining xilma-xilligiga‖ bog’liq.‖ K.D.Ushinskiyning‖ ta'kidlagandek,‖ bola‖ tinimsiz‖
faollikni talab qiladi va faoliyatdan charchamaydi, balki uning bir xilligi, bir 
tomonlamaligidan‖ charchaydi.‖ Boshlang’ch‖ sinf‖ o'quvchilari‖ darsda‖ har‖ xil‖ uzoq‖
davom etmaydigan, tez-tez‖ o’rin‖ almashib,‖ yangilgnib‖ turadigan‖ ish‖ faoliyatida‖
ko’proq‖ bilimlarni‖ o’zlashtirib‖ oladilar.‖ Biroq‖ shuni‖ unutmaslik‖ kerakki,‖ agar‖
o'quvchilar faoliyatining xilma-xilligi‖darsning‖maqsadi‖bilan‖bog’lanmasa,‖uni‖ifoda‖
eta‖olmasa‖o’z‖o’rnida‖dars‖samaradorligini‖kamaytiradi. 
2)‖ Boshlang’ch‖ sinflarda‖ darslarni‖ o'yin‖ elementlari‖ bilan‖ olib‖ borilish‖
maqsadga‖ muvofiq‖ bo’ladi.‖ O'yin‖ maktabgacha‖ ta’limda‖ asosiy faoliyat turi 
bo’lganligi‖sababli‖boshlang’ich‖sinf‖o'quvchilarining‖hayotida‖ham‖u‖muhim‖o'rinni‖
egallaydi, chunki, u boshlang'ich sinf o'quvchilarining ta'lim olishdagi muhim 
tarkibiy qismi hisoblanadi. O'yin elementlari o'quvchilarning o'quv faoliyatini 
tezlashtiradi,‖ ishda‖mustaqillik‖va‖tashabbuskorlikni,‖do’stona‖munosabat‖va‖o'zaro‖
yordamni rivojlantirishga hissa qo'shadi. O'yin – o'quvchilarning bilim olishga 
bo’lgan‖qiziqishlarini‖oshirishning‖muhim‖vositasidir. 
Boshlang'ich sinflarda didaktik yoki‖ ta'limiy‖ o'yinlar‖ keng‖ qo’laniladi.‖ Ular‖‖
o'quvchilarni fikrlashga va aqliy rivojlanishiga undaydi. 
Shuningdek, o'yin – bolalarning aqliy va axloqiy tarbiyasida muhim 
vositalardan‖biridir;‖u‖o’quvchi‖shaxsi‖uchun‖yoqimsiz‖yoki‖taqiqlangan‖tajribalarni 
olib tashlaydigan vositadir. 
O'yinlar ijodiy va qoidalar bilan o'ynaladigan turlarga bo'linadi. O'z navbatida 
ijodiy o'yinlar: teatr, syujetli – rolli va qurilish o'yinlarini o'z ichiga oladi. Qoidali 
o'yinlar esa – didaktik,harakatli, musiqali va qiziqarli‖o'yinlarga‖bo’linadi. 
O'yinning mohiyati nimadan iborat? O'yin jarayonida bolalarda diqqatni jalb 
qilish, mustaqil fikrlash, e'tiborlilik, bilimga bo'lgan qiziqish kabi odatlar rivojlanadi. 
O’yinga‖ berilgan‖ bolalar‖ o'rganayotganini‖ payqamaydilar:‖ ular‖ o'rganadilar, yangi 
narsalarni xotiralarida saqlaydilar, noodatiy vaziyatlarda o'zlarini boshqaradilar, 
tasavvur, tushunchalarni boyitadilar, ijodkoliklari rivojlantiradi. Hatto eng loqayd 
bolalar‖ham‖o’zini‖o'yinga‖katta‖ishtiyoq‖bilan‖safarbar‖qilib,‖o'z‖o'rtoqlarini uyaltirib 
qo'ymaslik uchun bor kuchlarini sarflaydilar. 
Mavjud‖turli‖xil‖o'yinlarning‖barchasidan‖farqli‖o’laroq‖didaktik‖o'yinlar‖o'quv‖
-tarbiyaviy jarayoni bilan chambarchas bog'liq bo'ladi. 
3)‖ Boshlang'ich‖ sinflarnig‖ ilk‖ mashg’ulotlridanoq aksariyat o'quvchilar o'quv 
jarayonida sust qatnashishni boshlaydi va bilim olishga qiziqishi pasaya boradi. 
Shuning‖ uchun‖ o'quvchiga‖ o’rgatish‖ emas,‖ balki‖ uni‖ o'rganish‖ va‖ rivojlanishiga‖
yordam berish, uning qobiliyatlarini rivojlantirish va intilishini qo'llab-quvvatlash 
juda muhimdir. O'z-o'zini rivojlantirish qobiliyati bilish faoliyatining natijasi bo'lishi 
zarur.‖ Muammoga‖ eng‖ maqbul‖ yechim‖ topishda‖ ta’lim‖ oluvchlar‖ uchun‖ qulay‖
sharoit‖yaratish‖va‖o’quvchining‖o'z‖shaxsiy‖qarashlarini‖to’liq‖namoyon‖eta olishiga 
imkon berish maqsadga muvofiqdir. 

---