Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги

BUGUNGI KUNDA AHOLI O’RTASIDA KITOB MUTOLAA QILISHNING O’RNI 
AMIROV XONDAMIR NARZILLO O’G’LI 
Qaraqalpog’iston Respublikasi Nukus Davlat Pedagogika Insituti
Pedogogika fakulteti 3-bosqich talabasi 
[e-mail]
 
Tel: [phone] 
Insonni‖
ulug’laydigan,‖
unda‖
ma’naviyat‖
hamda‖
ma’rifat‖
asoslarini‖
shakllantiradigan uni komil inson qilib tarbiyalaydigan kuch – bu kitobdir. Kitob orqali 

---

 Янги Ўзбекистонни қуриш ва ривожланишида ёшларнинг фаоллиги 
182 
inson‖o’zida‖eng‖yaxshi‖xislatlaru,‖eng‖noyob‖qobiliyatlarni‖shakllantirib‖boradi.‖‚Kitob‖
barcha bunyotkorlik, yaratuvchanlik va aql idrok, ilmu donishning asosidir, hayotni 
o’rgatuvchi‖ murabbiydir‛‖ buyuk‖ bobomiz‖ Amir‖ Temurning‖ ushbu‖ so’zlaridan‖ ham‖
kitobni bugungi hayotimizda qanchalik ahamiyatli ekanligini bilib olishimiz mumkin. 
Bugungi‖kunda‖inson‖o’zini‖baxtli‖his‖etishi,‖o’z‖hayotidan‖mamnun‖bo’lib‖yashashi,‖o’z‖
aql-idroki‖va‖dunyoqarashini‖shakllantirib‖borishi‖hamda‖o’z‖farzandlarini‖yetuk‖inson‖
qilib tarbiyalashda kitob mutolaa qilishning ahamiyati juda katta hisoblanadi.
Psixologlar‖ tomonidan‖ kitob‖ o’qishning‖ inson‖ hayotida‖ quydagi‖ foydali‖
tomonlari‖ borligi‖ ta’kidlangan.‖ Birinchidan,‖ Inson‖ kitob‖ o’qigan‖ paytda‖ miya‖ faol‖
ishlaydi.‖ Doimiy‖ kitob‖ o’qiyotgan‖ insonlar boshqalarga qaraganda fikrlash qobiliyati 
yuqori‖bo’ladi.‖Ikkinchidan,‖kitob‖oqish‖jarayonida‖inson‖notanish‖so’zlarga‖duch‖keladi‖
va‖ ularning‖ ma’nosini‖ gapning‖ umumiy‖ mazmuni‖ orqali‖ tushunib‖ oladi.‖ Bu‖ jarayon‖
orqali‖uning‖so’z‖boyligi‖ko’payish‖bilan‖birga, umumiy savodxonligi ham oshib boradi. 
Uchunchidan,‖biror‖badiiy‖asar‖o’qiyotgan‖inson‖uning‖qayramonlari‖bilan‖birga‖bo’lib‖
ularning‖ quvonch‖ va‖ tashvishlariga‖ sherik‖ bo’ladi.‖ Shu‖ asosda‖ uning‖ hayotda‖ ham‖
boshqa insonlarga mehr-muhabbati va his-tuyg’usi‖ shakllanib‖ boradi.‖ To’rtinchidan,‖
psixologlarning‖ ta’kidlashicha‖ kitob‖ insonni‖ asabni‖ tinchlantirishi,‖ stressni‖ yengishga‖
yordam‖ berishi,‖ xotirjam‖ bo’lishi‖ va‖ uyqusizlikka‖ qarshi‖ eng‖ yaxshi‖ vositalardan‖ biri.‖
Shu bilan birga ota-onalar uchun farzand tarbiyalashga ham kitob katta yordam beradi. 
Ota-onalar‖bolalari‖bilan‖birgalikda‖kitob‖o’qishlari‖ularni‖bir-biriga mehr-muhabbatini, 
sadoqatini, hurmatini va oilaviy munosabatlarini yaxshilaydi. Oilada ota-onalar 
farzandlariga‖kitob‖o’qishda‖o’zlari‖namuna‖bo’lishlari‖bilan‖birga,‖o’z‖uylarida‖albatta‖
kitob‖ javoni‖ tashkil‖ qilmog’i‖ lozim,‖ bu‖ hozirgi‖ kunda‖ har‖ bir‖ oila‖ uchun‖ juda‖ muhim‖
hisoblanadi. Ota-onalar farzandlariga ularning yosh xususiyatlarini hisobga olib qanaqa 
kitob olib berishlarini bilishi lozim. Kitob‖ o’qishni‖ odat‖ qilgan‖ bola‖ maktabda‖ har‖
qanday darslarni va chet-tillarni‖yaxshi‖o’zlashtiradi. 
Buyuk‖ fransuz‖ mutaffakiri‖ Didro‖ aytganidek‖ ‚Inson‖ o’qishdan‖ to’xtasa,‖
fikrlashdan‖ham‖to’xtaydi‛‖bu‖juda‖to’g’ri‖ibora‖ekanligi‖ bugungi‖kunda‖o’z‖tasdig’ini 
topmoqda.‖Hozirgi‖kunda‖mustaqil‖fikrga‖ega,‖har‖taraflama‖kamol‖topgan,‖ma’naviy-
madaniy‖ jihatdan‖ yuksalgan,‖ har‖ qanday‖ muammomi‖ o’z‖ fikri‖ bilan‖ yenga‖ oladigan‖
shaxs‖ bo’ib‖ shakllanish‖ bugungi‖ kuning‖ talabi‖ bo’lib‖ bormoqda.‖ Xuddi‖ shunday‖
fazilatlarga ega insongina‖ hayotda‖ o’z‖ o’rnini‖ topishi,‖ o’z‖ maqsadlariga‖ yetishishi‖ va‖
o’zini‖baxtli‖his‖qilish‖qobiliyatiga‖ega‖bo’lishi‖mumkin.‖Buning‖uchun‖albatta‖kitobning‖
o’rni‖beqiyos.‖Shuning‖uchun‖ham‖biz‖kitob‖varaqlarida‖ifodalangan‖ma’naviy‖quvvat‖
manbaidan, doimiy‖ bahramand‖ bo’lib‖ turishimiz‖ lozim.‖ Dunyoga‖ teran‖ ko’z,‖ uyg’oq‖
nigoh bilan boqish, avvalo kitob orqali kechadi. Ammo bugungi kunda biz kitobni 
kamroq‖ mutolaa‖ qiladigan‖ bo’ldik,‖ bunga‖ sabab‖ vaqtimizni‖ ko’p‖ qismini‖ hozirgi‖
zamonda rivojlanib borayotgan texnika, internet, ijtimoiy tarmoqlar va har xil 
teleseriallar‖ o’g’irlab‖ qo’ymoqda.‖ Lekin‖ shuni‖ unutmaslik‖ kerakki‖ na‖ internet,‖ na‖
telefon,‖na‖kino‖va‖teleserial‖kitob‖o’qishning‖zavqi‖va‖tarbiyasini‖bera‖olmaydi.‖ 
Millatning‖ ma’naviy-ruhiy duyosini kitobga munosabati, kitobxonlik darajasiga 
qarab‖ ham‖ aniqlash‖ mumkin.‖ ‖ ‚Taraqiyyotning‖ umumiy‖ ko’lamida‖ har‖ bir‖ xalqning‖
o’qiyotgan‖ kitonlarining‖ soni‖ bilan‖ belgilanadi‛‖ – fransuz yozuvchisi Eduard 
Labulening‖ ushbu‖ so’zlari‖ ham‖ fikrimizni‖ tasdiqlab‖ turibdi.‖ Shu‖ boisdan ham 

---