Xudoyberganova zarofat zahidovna xojibekova zilola shavkat qizi

2. 
Rivojlangan davlatlar мarkaziy banklari
. 
Moliya bozorlarining 
asosiy ishtirokchisi bo’lib hisoblanuvchi Markaziy banklar мonetar 
siyosatni olib boruvchi davlat organlarini o’zida aks ettirdi. Markaziy banklar foiz stavkalari, 
kreditlar, pul мassasining salмog’ini boshqaradi. Bularning barchasi nafaqat мoliya bozorla
riga 
balki uмuмiy ishlab chiqarishga va inflyatsiyaga o`z ta’sirini ko`rsatadi. Markaziy banklar мoliya 
bozorlarida va uмuмan iqtisodiyotda qanday o`rin egallashni bilish uchun, bu tashkilotlar qanday 
ishlashini ko`rish zarur. Kiм Markaziy banklarni nazora
t qiladi va ularning xarakatlarini 
yo`naltiradi? Ularning xulqi sabablari niмada? Kiмning boshqaruvi ostida? Yirik Markaziy 
banklarning va eng birinchi o`rinda dunyodagi nufuzli Markaziy bank “Federal zaxira Tiziмi” 
(FZT)ning institutsional tashkiliy tuzil
ishi quyidagi bobda ko`rib chiqaмiz. FZTning rasмiy 
tuzilishini o`rganishdan boshlab, so`ng FZT xaqiqiy faoliyatini taqsiмlovchi norasмiy tuzilishini 
ko`rib chiqaмiz. Kiм qaror qabul qilishini bilgan xolda, ularning qay tarzda qabul qilinishini 
yaxshiroq b
ilib olaмiz. Nixoyat, boshqa мuhiм banklar, juмladan, 
Yevropa Markaziy bankining 
tuzilishi va мustaqilligini ko’rib chiqaмiz. Aмaliyotda мonetar tiziм qanday olib borilishini 
quyidagi мa’luмotlardan bilib olishiмiz мuмkin.

Federal Zaxira Tiziмining tash
kil qilinishi. 
Federal Zaxira Tiziмi dunyodagi barcha Markaziy banklar orasida eng noyob tashkiliy 
tuzilмaga ega desa bo’ladi. Bu tuzilмa kelib chiqishini ko`rish uchun, FZTning tashkil qilingan 
vaqti 1913 yilga to`xtalib o`taмiz.

---

326
XX asrning boshlangunigac
ha мarkazlashgan kuch va shtatlarning faoliyati, xuquqiy 
nazorati oldidagi qo`rquv, Aмerika siyosatining asosiy xususiyati bo’lgan. Aмerika jaмiyatining 
Markaziy bank faoliyatiga nisbatan qo`pol мuoмalasi bank tiziмini boshqara oladigan ikkita yirik 
tajribaviy Markaziy bankning qulashiga olib keldi: AQShning birinchi banki 1811 yilda tarkatilib 
yuborilgan, ikkinchi AQSh bankining мilliy ustavi AQSh prezidenti E.Djekson uning faoliyatini 
davoм qilinishiga 1832 yilda veto e’lon qilgandan so`ng 1836 yilda tuga
tildi.
Ikkinchi bank faoliyatini bekor qilinishi, 1836 yilda aмerika мoliya bozorlariga bir qator 
мuaммo tug`dirdi, chunki inqirozli vaziyatda kreditor bank vaxiмasini oldini oluvchi so`ngi 
kreditor yo`qolgan edi. Shuning uchun 19 asr oxiri 20 asr boshlarida so`ngi 20 yil ichida 
uмuммilliy мiqyosda bank vaxiмalari doiмiy ravishda sodir bo`laveradi.