Xudoyberganova zarofat zahidovna xojibekova zilola shavkat qizi

 Xalqaro moliyaviy tizim. 
Mamlakatlar o’rtasida kapital oqimining keskin oshishi xalqaro moliyaviy tizimning 
milliy iqtisodiyotga ta’sirini yanada kuchaytirdi. Ushbu fanda quyidagi muammolarni hal qilamiz:
-
Mamlakatning milliy valyuta kursini boshqa davlat valyuta kursiga fiksirlash qarori 
monetar siyosatni amalga oshirishga qanday ta’sri ko’rsatadi?
-
Kapitalni nazorat qilish, ya’ni kapital harakatini mamlakat chegarasidan tashqariga erkin 
harakatini chegaralash milliy moliy
aviy tizim va iqtisodiyotning holatiga qanday ta’sir ko’rsatadi?
-
Xalqaro moliyaviy tizimda moliyaviy institutlar, jumladan, Xalqaro valyuta fondi qanday 
rolni bajarishi lozim. 
5
Yuqorida keltirib o’tilgan yo’nalishlar va mavzular yuksak taraqqiy qilgan 
davlatlar, jumladan, AQSh iqtisodiyoti va mamlakatimiz iqtisodiyoti, iqtisodiyot va uni taraqqiy 
qildirishning asosi bo’lgan huquqiy –
me’yoriy asoslar va amaliy materialllar asosida sizning 
e’tiboringizga o’rganish uchun havolda etiladi. 
“Pul va banklar” fanini chuqur o’rganish maqsadida talablarga shuningdek, mustaqil ta’lim 
topshiriqlari ham beriladi. 
 
 
5
Frederic S.Mishkin. The economics of money, banking and financial markets. Pearson Education Limited pp. 2013. 
pp. 44-56 

---

144
2-MAVZU. 
PULNING PAYDO BO’LIS
HI, ZARURLIGI VA FUNKSIYALARI
 
REJA: 
1.Pul, uning kelib chiqishi va zarurligi. 
2. Qiymat shakllarining evolyusiyasi. 
3. Oltin pul sifatida.
4.Pulning mohiyati. Pulning o’ziga xos xususiyatlari.
5.Pul shakllari va turlarining evolyusiyasi.
6.Pulning funksiyalari.
7. Pulning funksiyalari bo’yicha 
Yevropa va Amerika maktablari tarafdorlari qarashlari 
1.Pul, uning kelib chiqishi va zarurligi.
Pulning vujudga kelishi kishilik jamiyati sivilizatsiyasining buyuk kashfiyotlaridan 
hisoblanadi. ”Pul” deb nomlangan maxsus tovarning paydo bo’lishi natijasida odamlar o’rtasida 
ayirboshlash bilan bog’liq ziddiyatlar va «ehtiyojlarning bir
–
biriga mos kelmasligi» kabi 
muammolar barham topdi. Pulning vujudga kelishi, uning evolyusion rivojlanishi, nazariyasi, 
mohiyati va funksiyalari haqida xorijiy va mahalliy iqtisodchi olimlar, nazariyachilar, 
mutaxassislar juda ko’p ilmiy asarlar, maqola
lar va tadqiqot ishlari yaratgan. Hozirgi kunda ham 
ushbu jarayon davom etmoqda. Iqtisodiy adabiyotlarda pulning vujudga kelishi va uning hozirgi 
kundagi ko’rinishi haqida yagona yondashuv mavjud emas. 
Pulning vujudga kelish sababini bilish uchun qadimda 
odamlar o’rtasida ro’y bergan 
ayirboshlash munosabatlarini amalga oshirish jarayoniga e’tibor qaratish lozim. Chunki, aynan 
mana shu tabiiy ayirboshlash jarayoni hozirgi kunda siz bilan biz kundalik hayotda va hisob 
–
kitoblarda foydalanib kelayotgan pulning vujudga kelishiga zamin yaratgan. Xususan, pulning 
vujudga kelishiga quyidagi omillar asos bo’lib xizmat qiladi:
Keyinchalik odamlarning ongi, dunyoqarashi va hayot kechirish tarzi rivojlanganligi 
natijasida, ikki tomonloma ayirboshlash munosabatlari vujudga kela boshladi. Bu davrda, 
kishilarda o’ziga zarur bo’lmagan buyumning o’rniga nimadir olish evaziga, ikkinchi kishiga 
berishi lozimligini anglay boshladilar. 
Bularning barchasi dastlab stixiyali ravishda sodir etilib, bu odamlarning kundalik uchun 
zarur bo’lgan buyumlar, oziq –
ovqatlar, kiyim 
–
kechaklar va boshqa ehtiyojlarini qondirish 
natijasida ro’y bergan. Bu davr ishlab chiqarish usulining natural xo’jalik tuzumi davriga borib 
taqaladi. Ma’lumki, natural xo’jalik tuzumidan ilgarigi da
vrda har bir kishi kunlik ehtiyoj uchun 
zarur bo’lgan mahsulotni mustaqil ravishda ishlab topgan (yaratgan)ligi bois, ular o’rtasida 
ayirboshlash munosabatlariga ehtiyoj mavjud bo’lmagan. 
Yuqorida qayd etilgan ikki omil, kishilar o’rtasida ayirboshlash mu
nosabatlarining 
shakllanishiga zamin yaratdi, natijada odamlar ixtiyoridagi ortiqcha mahsulotni o’zi uchun zarur 
bo’lgan boshqa mahsulotga ayirboshlashga ehtiyoj seza boshladi.