Xudoyberganova zarofat zahidovna xojibekova zilola shavkat qizi

 Fond bozori 
 Oddiy aktsiya (
yoki 
aktsiya)-
korxonaning aktivlari va daromadlariga
 
da’vogarlik 
munosabatini bildiruvchi qimmatli qog’oz 
- 
korxona mulkining bir qismini o’zida 
mujassamlashtiradi. Aktsiyalarni chiqarish va sotish 
–
korxonalar faoliyatini moliyalashtirish 
uchun mablag’larni jalb etish usulidir. 
 Fond bozori- 
korxona aktivlari va daromadlari (aktsiyalar paketi)ga da’vogarlikni sotishga 
mo’ljallangan bozor bo’lib, AQShda keng tarqalgan va rivojlangan.(Ko’pincha “bozor” deb 
yuritiladi) AQShda aktsiyalar kotirovkalarining (narxlarining) keskin tebranishi kechki 
yangiliklarda albatta sharxlanib boriladi. Bu davlatda ko’pchilik aktsiyalar narxining tebranishida 
spekulyatsiya (chayqovchilik) qiladilar. Bu kabi operatsiyalarni muvaffaqiyatli amalga 
oshirilganligidan ba’zilar cheksiz quvonchga, ayrim hollarda bunday operatsiyalar boshqalar 
uchun mumkin bo’lgan yo’qatishlardan qayg’uga ham aylanishi mumkin. 
Frederik S. Mishkin 
Fond bozoriga nisbatan ulkan e’tiborni oddiygina tushuntirishda ifodalaydi, ya’ni, uning fikricha, 
bu shunday joyki bu erda odamlar juda tez boy ( yoki qashshoq) bo’lishlari mumkin. 
2000 yildagi qator yuqori texnologik katta korporatsiyalar faoliyatining sinishi fond bozori 
uchun qattiq silkinish bo
’ldi va 2002 yilga kelib aktsiyalarning narxi 30 % ga kamaydi. 2007 yilda 
esa narxlar barcha davrlardagidanda yuqori bo’lgan va 14000 darajadan yuqoriga o’sdi, faqatgina 
2009 yilda 8000 dan pastga tushdi, ammo 2011 yilgacha 12000 dan oshib tiklandi. Aktsiyalar 
narxining keskin tebranishi odamlarning boylik darajasiga ta’sir ko’rsatadi va oqibatda ularning 
iste’molga moyilligiga ta’sir ko’rsatadi. 
Bundan tashqari, fond bozorining ko’rsatkichlari investitsion qarorlarni qabul qilishga xam 
ta’sir ko’rsatadi, sababi chiqarilgan aktsiyalar paketini sotishdan kelib tushishi mumkin bo’lgan 
tushum summasi so’ngilarining narxi bilan aniqlanadi. Korxona aktsiyalari narxining yuqoriligi 
katta hajmdagi pul mablag’larini ishlab
-chiqarish kuchlari va asbob 
–
uskunalarni sotib olishga 
sarflashi mumkin.
O’zbekiston Respublikasida 
aktsiya 
—
o’z egasining aktsiyadorlik jamiyati foydasining bir 
qismini dividendlar tarzida olishga, aktsiyadorlik jamiyatini boshqarishda ishtirok etishga va u 
tugatilganidan keyin qoladigan mol-
mulkning bir qismiga bo’lgan huquqini tasdiqlovchi, amal 
qilish muddati belgilanmagan, egasining nomi yozilgan emissiyaviy qimmatli qog’oz hisoblanadi. 
Mamlakatimizda fond birjasi ham faoliyat yuritib 
fond birjasi
—
ommaviy va oshkora birja 

---

142
savdolarini old
indan belgilangan joyda va belgilangan vaqtda o’rnatilgan qoidalar asosida tashkil 
etish hamda o’tkazish orqali faqat qimmatli qog’ozlar savdosi uchun sharoitlar yaratib beruvchi 
yuridik shaxs bo’lib unda fond birjasi ishtirokchilari o’z faoliyatini olib b
oradi va savdolarda faol 
ishtirok etishadi.
Shuningdek, ushbu kursda fond bozorining moliyaviy tizimdagi roli tahlil qilinadi, 
aktsiyalar narxining tebranishini belgilovchi omillar ko’rib chiqiladi.