Xoshimov, S. Saidaxmedov elektr yuritma

Л ’
/\ /
t
7.2- 
rasm.
Elektr yuritmaning yuklama diagrammalari 
va dvigatel harorati o ‘zgarishining egri chiziqlari: 
a -
davomli; 
b
- qisqa; 
d -
qaytar-qisqa ishlash rejimlarida.
Qaytar-qisqa ishlash rejimida esa dvigatel ishlash intervalida 
o‘matilgan haroratga yetmaydi, pauzada (ishlamayotganda) esa 
to‘la sovib ulgurmaydi (7.2-rasm, 
b).
Qaytar-qisqa vaqt ishlash rejimi nisbiy ulanish davomiyligi 
(PV)
bilan tavsiflanadi va u quyidagicha aniqlanadi:
e = 
a/(a
+ 
b), 
(7.35)
bu yerda: 
a v a b -
ish intervali va pauzaning davomiyligi.
Odatda, e foizlarda ifodalanadi va 15, 25, 40, 60% ga teng 
bo‘ladi. Bitta siklning davomiyligi, ya’ni 
ts - а + b,
10 minutdan 
ortmasligi kerak.
Uchala rejim uchun yuklanish diagrammasi 7.2-rasmda 
keltirilgan.
Shuni aytish lozimki, davlat standard tomonidan sakkizta 
S]-Sg
rejimi tasdiqlangan bo‘lib, 7.2- rasmdagi rejimlar 
Si, S2, S3
rejimlari deb belgilanadi.
Qaytar-qisqa 
vaqt 
ishlash 
rejimi 
uchun 
qo‘shimcha 
ko‘rinishlar belgilangan.
S
4
- S
5
 
rejimlari tez-tez ishga tushirish va o‘chirish bilan 
tavsiflanadi. Ular dvigatelning qizishiga katta ta’sir ko‘rsatadi, 
S5
rejimida elektr tormozlash, 
S4
rejimida esa mexanik tormozlash 
amalga oshiriladi (7.3- rasm).

---

7.3- rasm.
Nominal rejimlar 54 va 
S5
uchun 
yuklama diagrammalari.
7.5. UZOQ VAQT ISHLASH ШШМГОА 
DVIGATEL Q U W A T IN I TANLASH
0 ‘zgarmas yuklama va tezlik bilan uzoq vaqt (davomiy) 
ishlayotgan dvigatelning quvvatini tanlash ancha oson. Bunda 
dvigatelning nominal quvvati yuklamaning o‘rtacha quvvati 
bo‘yicha mexanik uzatmalardagi isroflami hisobga olgan holda 
aniqlanadi.
Uzoq vaqt o‘zgaruvchan yuklama va mexanizmni tez-tez 
ishga tushirish va tormozlash rejimida ishlayotgan dvigatelning 
quvvatini hisoblash esa ancha qiyin. Bu holda nominal statik 
yuklamani dinamik jarayonlar hisobiga dvigatel chulg‘amini 
qizishini hisobga oladigan koeffitsiyentga ko‘paytirib dvigatel 
quvvati aniqlanadi. Keyinchalik aniq yuklama diagrammasini 
qurib, oldindan tanlangan dvigatel tekshiriladi. Aniq yuklama 
diagrammasi tok, moment va tezlikning vaqtga bog‘liqligini 
ko‘rsatadi.
Dvigatel to‘g‘ri tanlanganligini aniq baholaydigan usullardan 
biri bu o‘rtacha isroflar usulidir. Bunda o‘rtacha isroflar nominal 
isroflardan kichik bo‘lishi kerak. Faqat shu shart bajarilsagina 
dvigatel chulg‘amlarining harorati mumkin bo‘lgan haroratdan 
ortib ketmaydi.

---

Yuklanish diagrammasining ayrim qismlari uchun quyidagini 
aniqlash mumkin:
Qx = Qnom-(l+X2)/2. 
(7.36)
Shuni ta’kidlash joizki, o'zgaruvchan tezlikda ishlayotgan 
dvigatel uchun po‘latdagi isroflar o‘zgaruvchan va tezlikka 
proporsional bo‘ladi. 0 ‘rtacha isroflar formulasini quyidagicha 
yozish mumkin:
Qo r= 
Qx -fx/E*» 
(7-37)
bu yerda: Qx - siklning bitta uchastkasidagi isroflar; 
tx -
uchastka 
uzunligi.
Dvigatel 
trapetsiya 
ko‘rinishidagi 
tezlik 
diagrammasi 
bo‘yicha ishlasa o'rtacha isrof quyidagicha aniqlanadi:
Qo r = ( Q i