Xoshimov, S. Saidaxmedov elektr yuritma

Mq =
const 
bo‘lganda 
ishga 
tushirilayotgandagi ifodani aniqlaymiz. Harakat tenglamasiga 
Md = KMI
qiymatni qo‘yib, quyidagini olamiz:
I = (J/KM)-(d
(7.19)
Agar poMatdagi isroflami va mexanik isroflami statik 
momentga qo‘shib yuborsak, dvigatel ishga tushirilayotganda 
berilayotgan energiya quyidagi ifoda bilan aniqlanadi:

---

- Кеа»а J 
\tis>+^-
f 
dt
Л М
J
 
Л М
J
О 
О
bu yerda: ю? - mexanik tavsif bo‘yicha 
Mq
ga mos keladigan 
burchak tezlik, 
tp
= t„ - ishga tushirish vaqti 
K& - KM
deb qabul 
qilib, quyidagini olamiz:
A
= J(Oo(Oq + MqCOo 
t
(7.20)
Energiyaning mexanik energiyaga aylanadigan tashkil 
etuvchisini aniqlaymiz:
0q
J m '  
' >
= 
— 1— \rMq
I 
adt
2 
° 
(7.21)
Olingan tenglikdagi integral yuritmaning vaqt mobaynida 
o ‘tgan a
и
yoMini ko‘rsatadi. Harakatni tekis tezlanuvchan deb 
qabul qilib, quyidagini aniqlash mumkin:
« i t= 
2,
0 
(7.22)
bu holda,
/4M
=*/(7 23)
Keltirilgan (7.23) tenglikning birinchi tashkil etuvchisi 
yuritma va mexanizm inersiya massalarida to‘plangan energiya; 
ikkinchisi esa, harakatlanayotgan vaqtda (ishga tushirish vaqtida) 
mexanizm foydali ishiga sarf bo‘lgan energiyadir.
Dvigateldagi energiya sarfi
Лй-А- 4 « -J eW
A,qeoti-
^
■
(7.24)
Soddalashtirish uchun <в0 * ш 
q
deb qabul qilib, quyidagini 
aniqlaymiz:

---

Demak, olingan natija shuni ko‘rsatadiki, o‘zgarmas qarshilik 
momenti mavjud bo‘lganda ishga tushirish paytida dvigatel 
yakorida sarf bo‘lgan energiya ikki qismdan iborat: birinchisi 
elektr yuritma inersiya massalarining tezlanishidan hosil bo‘Igan 
isrof va ikkinchisi dvigatel o‘qidagi statik (qarshilik) momenti 
hisobiga hosil bo‘lgan isroflar. Bu yerda shuni e ’tirof etish 
kerakki, dvigatel o‘qida statik moment mavjudligida uni ishga 
tushirilganda energiya sarfi ishga tushirish vaqti (davomiyligi 
ortgan sari), ya’ni dvigatel momenti kamaygan sari ortaveradi.
Endi assinxron dvigateldagi isroflami qarab chiqamiz. Salt 
yurishda ishga tushirish paytida uning ikkilamchi zanjiridagi 
energiya sarfi quyidagicha aniqlanadi:
Demak, assinxron dvigatel uchun rotor zanjiridagi energiya 
sarfi xuddi mustaqil qo‘zg‘atishli o‘zgarmas tok dvigatelidagi 
omillar bilan aniqlanar ekan. Lekin shuni ta’kidlash joizki, qisqa 
tutashgan rotorli assinxron dvigatelda barcha isroflar bevosita 
dvigatelning chulg‘atnlarida ajralib chiqadi. Bu holat dvigatelni 
bir soatda ishga tushirish yoki reverslash sonini chegaralab 
qo‘yadi, aks holda, dvigatel chulg‘amlari qizib ishdan chiqib 
qolishi mumkin.
Assinxron mashinalarda rotor zanjiridagi energiya sarfidan 
tashqari stator chulg‘amlarida ham energiya sarfi mavjud. 
Magnitlovchi tokni hisobga olmagan holda quyidagini yozish 
mumkin:
bu yerda: