Xoshimov, S. Saidaxmedov elektr yuritma

Md = f ( t )
inersiya 
massalarining ishlashi natijasida ish mashinasining yuklama 
diagrammasiga nisbatan tekisroq bo‘ladi. Yuklama cho‘qqiga 
erishganda inersiya massalari dvigatelning ishini yengillashtirib, 
yig‘ilgan kinetik energiyaning bir qismini beradi: yuklama olib 
tashlanganda esa, ular zaryadlanadi va dvigatel statik (qarshilik) 
momentga nisbatan ko‘proq momentga ega bo‘ladi.
Elektr yuritmani loyihalashning boshlanishida loyihachida 
faqat ish mashinasining yuklama diagrammasi bo‘ladi. Dvigatel 
quvvatini esa dvigatelning yuklama diagrammasi asosida tanlash 
mumkin. Shuning uchun bu diagrammani qurish loyihalashning 
asosiy masalalaridan biri bo‘lib, dvigatel quvvati oldindan 
aniqlanadi va keyinchalik ma’lum bo‘lgan quvvat uchun 
aniqiashtirilgan yuklama diagrammasi quriladi.

---

Ijrochi mexanizm ishlayotganda, odatda, statik moment 
uzluksiz o ‘zgarmas bo‘lib turadi. 0 ‘tkinchi jarayonda dvigatel 
nafaqat statik, balki dinamik yuklamani ham yengishi kerak. Shu 
bois dvigatelning qizishini aniqlaydigan o‘rtacha kvadrat momenti 
qiymati har doim statik momentning o‘rtacha qiymatidan yuqori 
bo‘ladi. Shuning uchun dvigatelni dastlabki tanlashda uning 
nominal momentini statik momentning o‘rtacha qiymatidan katta 
qilib, qabul qilinadi:
=
(7.1)
bu yerda: M9.0> = ?
v ^ *
- ishlash sikli vaqti 
ts
davomidagi 
statik momentining o‘rtacha qiymati.
Bundan tashqari 
Mnom
ni aniqlashning quyidagi formulalarini 
ham tavsif etish mumkin:
M n o m ~ ( M q o ,r~^~ ^ o ' r . k v ) ^ ' ,
(
7
.
2
)
Mmm
=VM4.oT-Wur>; 
(7.3)
bu ifodalarda 
М0-Г.ь
> - statik momentning o‘rtacha kvadrat qiymati, 
bu 
qiymat 
ish 
mashinasining 
yuklama 
diagrammasidan 
aniqlanadi.
Qabul qilingan taxminiy quvvat asosida katalogdan dvigatel 
tanlanadi va quyidagi formula bo‘yicha tizimning inersiya 
momenti aniqlanadi.
J = J d5 + (JM/y2);, 
(7.4)
bu yerda: 5 - dvigatel 
va ish mashinasi orasidagi mexanik 
zvenolar inersiya momentini hisobga oladigan koeffitsiyent; 
j
-
mexanik uzatmaning uzatish soni.
Shundan so‘ng, o ‘tkinchi rejimlar hisoblanadi va dvigatelning 
yuklama diagrammasi quriladi. Bu diagramma esa dvigatel 
chulg‘amlarini qizishga tekshirish uchun asos bo‘ladi.
Lekin issiqlik rejimlarini hisoblash va dvigatel quvvatini 
tanlash uchun, odatda, o‘tkinchi jarayonlarni qurishda katta 
aniqlik talab etilmaydi. Shuning uchun yuklama diagrammalari 
soddalashtirilgan usulda, ya’ni ishga tushirish va tormozlash 
bosqichlarida moment va toklaming qiymatlarini o ‘zgarmas, deb 
qabul qilgan holda hisoblab quriladi. Bundan tashqari zamonaviy

---

elektr yuritmalarda tok va momentlaming qiymatlari maxsus 
chegaralash va jadallashtirish sxemalari bilan o‘zgarmas saqlab 
qolinadi.