Xorazm ma’mun akademiyasi axborotnomasi – /2019 Ўзбекистон республикаси фанлар

XORAZM MA’MUN AKADEMIYASI AXBOROTNOMASI – MAXSUS SON_____
 
87
1-расм. Инсонлар буйрагида тошларнинг пайдо бўлиш жараёни 
2-расм. Буйракдаги тошларни ЭЗТЛ-электрозарб ва тўлқинли литотеропсия усулида даволаш 
3-расм. Буйрак ва сийдик йўлларидаги тошларни жаррохлик йўли орқали олиш 
Жумладан, Республика ҳукумати ва Президентимизнинг ташаббуси билан Республикада 
биринчилар қаторида урологик марказ ташкил этилди. Бу марказ дунё талабларига жавоб берадиган 
аппаратлар билан жиҳозланган, бу марказда малакали шифокорлар ишлайди. Биз 2017-2018 йилларда 
урология марказида даволанган касалликлар муҳит шароитлари ва уларнинг озиқланиш шароитлари 
билан танишиш натижасида шу нарса маълум бўлдики, уларнинг кўпчилиги муҳит шароитларига ва 
озиқланиш қоидаларига унчалик эътибор бермаган. Ўша йиллари жаррохлик йўли ва ЭЗТЛ-
электрозарб ва тўлқинли литотеропсия, Исроилдан олиб келинган DIREX аппаратлари билан буйрак 
ва сийдик йўлларида ҳосил бўлган тошларни олиш холатлари билан қизиқиб, шу соҳада вилоятда 
амалга оширилган ишларни ўргандик ва улар ҳақида баъзи бир маълумотларни келтирмокчимиз. 1-

---

XORAZM MA’MUN AKADEMIYASI AXBOROTNOMASI – MAXSUS SON 
88
расмда инсон буйракларидаги тошнинг пайдо бўлиши, унинг ривожланиши, 2-расмда Хоразм вилояти 
Урологик марказида (ЭЗТЛ-электрозарб ва тўлқинли литотеропсия) аппаратида буйраклардаги 
тошларни майдалаш йўли билан уларни тушириш акс эттирилган. 
Кейинги даврда Қуйи Амударё худудида яшаётган инсонлар орасида айрим касалликлар 
ривожланаётганлиги маълум бўлмоқда. Инсоннинг табиатига ва унинг рухиятига иқлим 
шароитларининг таъсир этиши қадим замонлардан маълум. Қадимги шарқ донишмандлари ўсимлик 
дунёсининг инсон ҳаётидаги аҳамиятига эътибор бериб шуни қайд этадиларки, ўсимликлар дунёси 
ўзларидан фитонцидлар чиқариб, касаллик қўзғатувчи микроорганизмлар кушандаси бўлади ва ҳавони 
тозалаб, мусаффо бўлишига ёрдам беради. Бундан ташқари фитонцидлар асаб тизимига, юракка яхши 
таъсир кўрсатади. Меъда-ичак фаолиятини яхшилаб, унинг ҳаракат жараёнини кучайтиради. 
Фитонцидлар кўплаб касалликларни олдини олади, шунинг учун ҳам Амударёнинг қуйи оқимидаги 
ўсимликларини асраш ва уларнинг тур таркибини кўпайтириш шу куннинг муҳим муаммоларидан 
биридир. 
Бу муаммоларни ечишнинг бирдан-бир йўли инсон ўзи яшаб турган муҳит шароитларига 
бўлган муносабатини кескин ўзгартириб, зарур муҳит шароитларни санитария-гигиенасига, озиқланиш 
нормасига, қишлоқ хўжалигидан олинадиган маҳсулотларни тозалигига, атроф-муҳитни 
кўкаламзорлаштиришга, сув ва атроф муҳитга чиқадиган чиқиндиларни камайтиришга интилиши 
орқали юқорида қайд этилган муаммолар ечимини топиши мумкин. Ана шу муаммолар билан инсон 
экологияси шуғулланиши керак ва уларни ечиш усулларини илмий жихатдан тўла исботлаш зарур.