Режа: Хазмланиш турлари. Хазм қилиш системасини ўрганиш усуллари. Меъда – ичак йўлларининг функциялари. Йўғон ичак жароёни. Ҳазм

• Мавзу: Овқат-ҳазм тизимининг анатомияси овқат-ҳазм тизими касалликлари ва уларни замонавий текшириш усуллари. Ошқозон ва 12 бармоқли ичак суюқликларини текшириш. 12 бармоқ ичак таркибидаги элементларнинг морфологияси. Фракцион усул билан меъда ширасини олиш техникаси.

• Режа:
• - Хазмланиш турлари.
• - Хазм қилиш системасини ўрганиш усуллари.
• - Меъда – ичак йўлларининг функциялари.
• - Йўғон ичак жароёни.

Ҳазм - бу озуқани (оқсиллар, углеводлар, ёғлар) қабул қилиш ва уларни механик ва кимёвий қайта ишлаш, қонга ва лимфага сўрилиши.

• Ҳазм - бу озуқани (оқсиллар, углеводлар, ёғлар) қабул қилиш ва уларни механик ва кимёвий қайта ишлаш, қонга ва лимфага сўрилиши.

• Хазмланиш тизимида овқат таркибидаги
• мураккаб моддалар мономерларгача
• парчаланади,турга хослиги йўқолади. Озиқ
• моддаларни узлаштирилиши-бу ўзига хос
• хазмланиш –транспорт конвейри
• бўлиб,унда хужайра ичи ва хужайрадан
• ташқари(бўшлиқ ва мембрана) хазмланиш
• ва сўрилиш жароёнлари амалга ошади.

Меъда-ичак йўлларининг хазмланишда иштирок этувчи вазифаси:

• Меъда-ичак йўлларининг хазмланишда иштирок этувчи вазифаси:
• Секретор –шира ажратиш
• Моторика -харакатланиш
• Сўрилиш
• Меъда-ичак йўлларининг хазмланишда иштирок этмайдиган вазифаси:
• Экскретор
• Инкретор
• Химоя
• Оралиқ модда алмашинувида қатнашади
• Ташналикни шаклланишида қатнашади

Хазмланиш ички трактининг ички томони шиллиқ қават билан ўралган бўлиб, унда секретор ва без хужайралари мавжуд. Улар гликолитик, протеолитик ва липолитик ферментларга бой шира ишлаб чиқаради.

• Хазмланиш ички трактининг ички томони шиллиқ қават билан ўралган бўлиб, унда секретор ва без хужайралари мавжуд. Улар гликолитик, протеолитик ва липолитик ферментларга бой шира ишлаб чиқаради.

Меъда-ичак йўлларининг вазифаси:

• Овқатни майда бўлакларгача майдалаб, уни организм ички мухитига етказиб бериш
• Механик жараёнлар билан амалга ошади
• Майдалайди
• Аралаштиради
• Овқат луқмасини харакатини амалга оширади
• Хазмланиш ширасини ажратади

Ичак эпителия хужайралар юзасида ва хазмланиш йўлларида органик моддаларни гидролизланиши .

• Оқсиллар----протеаза ферментлари таъсирида---аминокислоталаргача парчаланади---қонга сўрилади
• Углеводлар ----карбогидразалар таъсирида----моносахаридларгача парчаланади----қонга сўрилади
• Ёғлар----липазалар таъсирида глицерин ва ёғ кислоталаригача парчаланади---лимфага сўрилади

Хазмланиш оғиз бўшлиғидан бошланиб,у ерда озиқ модда тахлил қилинади,организмга зарарли моддалар тушушидан химоя қилади (лизоцим, нуклеаза,иммуноглобин,лейкоцитлар), луқма ҳосил қилиш амалга оширилади. Оғиз бўшлиғида озуқа қисқа вақт (17 сек) бўлади, шунинг учун озуқа гидролизида ахамияти катта эмас, аммо ҳазмланишни бошқа бўлимларида ахамиятга эга (рецепторлар).

• Хазмланиш оғиз бўшлиғидан бошланиб,у ерда озиқ модда тахлил қилинади,организмга зарарли моддалар тушушидан химоя қилади (лизоцим, нуклеаза,иммуноглобин,лейкоцитлар), луқма ҳосил қилиш амалга оширилади. Оғиз бўшлиғида озуқа қисқа вақт (17 сек) бўлади, шунинг учун озуқа гидролизида ахамияти катта эмас, аммо ҳазмланишни бошқа бўлимларида ахамиятга эга (рецепторлар).

Оғизда озуқани ҳолатига қараб кимёвий ва механик ишлов берилади.Чайнашни 5та даври кузатилади:

• Оғизда озуқани ҳолатига қараб кимёвий ва механик ишлов берилади.Чайнашни 5та даври кузатилади:
• 1.Тинч даври.
• 2.Овқат луқмасини оғизга киритиш.
• 3.Тусмоллаш(чамалаш).
• 4.Чайнашнинг асосий даври.
• 5.Овқат луқмасини ютишга тайёрлаш даври.

Меъда ширасининг ажралиш фазалари.

• 1-фаза-мураккаб рефлектор фаза еки мия фазаси.Шартли ва шартсиз рефлекслар келиб чикиши билан меъдада шира ажрала бошланади
• 2-фаза –Меъда фазаси (нерв-гуморал)
• 3-фаза –Ичак фазаси (гуморал)

• ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН РАХМАТ!