|
Kartoshkali qovurma varaqi somsa
Xamir qorgach, 30-40 daqiqa tindirib qoʻyiladi. 1,5 — 3 santimetr qalinlikda yoyib, ustiga margarin surtiladi va oʻqlovga qayta oʻrab, oʻqlov boʻylab uzunasiga kesiladi. Bunda bir necha qavatli enli tasma hosil boʻladi. Ana shu enli tasmalardan kattaligi 6x8 santimetr keladigan koʻp qavatli jild kesib olinadi. Unga qiyma solib ikki buklanadi va atrofini barmoq bilan yopishtirib chiqiladi. Varaqi dogʻlangan moyda pishiriladi.
Qatlama somsa
Qatiq ichiga sirkada soʻndirilgan soda solinib, aralashtiriladi va tuz solingan suvga solib, aralashtiriladi. Ketidan un sepilib, oʻrtacha qattiqlikda xamir qoriladi. Tayyor xamir 30 daqiqa tindiriladi. Soʻngra yupqa yoyilib, eritilgan margarin surtiladi. Xamir zich oʻralib, sellofanga yopiladi va 1 sutka muzlatgichda saqlanadi. Goʻsht, piyoz va charvi mayda toʻgʻralib, taʼbga koʻra tuz sepiladi va aralashtiriladi. Xamir muzlatgichdan olinib, eritiladi va mayda zuvalachalarga kesilib, juvada yoyiladi. Yoyilgan zuvalachalar markaziga qiyma solinadi. Somsa yumaloq shaklda tugilib, toʻrttasi birlashtiriladi. Listga terib chiqilgach, ustidan tuxum surtilib, kunjut urugʻi sepiladi. somsalar 220 darajagacha qizdirilgan gaz pechiga solinib, 10 daqiqadan soʻng olov darajasi 180 darajagacha pasaytiriladi va yana 25 daqiqa pishiriladi. Pishgan somsalar gaz pechidan olinib, ustiga ozgina sovuq suv sachratib yuboriladi.
Kartoshkali somsa
Suvda tuzni suyultirib, sekin-asta eritilgan elakdan o'tgan unni qo'shiladi. Juda yumshoq xamir qorib, uni plyonka bilan yopiladi. Yarim soat dam oldiriladi. Sariyog' xona haroratida qoldiriladi, shunda yumshoq bo'ladi. Sovutilgan asos tayyorlash osonlashtirilishi uchun 2-3 qismga bo'linadi. Har bir qismdan "bo’g’irsoq" qilinadi. Ularni yumshoq sariyog 'bilan yoyilgan ingichka qatlamlarga birma-bir o'raladi. Qatlamlar rulon qilib o’raladi va muzlatgichga qo'yiladi. Taxminan 3-4 soat davomida u yerda saqlanadi. Kartoshkani tozalanadi, har tomondan taxminan 1 santimetr kubiklarga bo'linadi. Piyozni maydalang, hosil bo'lgan sharbatni siqib olinadi. Sabzavotlar qovurmaydi va xom olinadi. Ularni bir-biriga aralashtiriladi, o'simlik moyini quyiladi, qora qalampir, tuz qo'shiladi. Rulonni olib, bo'laklarga bo'linadi. Stolga unning bir qismini qo'yiladi. Samsa uchun asos bo'ladigan darajada xamir yoyiladi. Shu bilan birga, chizilgan qatlamlarni saqlash kerak. Tayyor masalliqni o'rtasiga qo'yib, uchburchak somsa hosil qilinadi. Pechni 180-190 darajaga qadar qizdiriladi. Pishirish listiga somsalarni tugilgan tomoni bilan qo'yiladi va ustiga tuxum surtiladi. Tayyor bo'lgunga qadar pishiriladi.
Xulosa
Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, xamirturushli (oshirilgan) xamir. Oshirilgan xamirni qorish uchun asosiy xom ashyolar un, suv, tuz va xamirturush hisoblanadi. Xamirturushni sirli idishga solib iylanadi. Eriganidan keyin tuz, oz-ozdan un va suv qo’shib xamir qoriladi. Tayyor xamirni tog’orada qoldirib, ustini qalinroq narsa bilan o’rab, achitish uchun issiqroq joyga qo’yiladi. Xamirturush zamburug’i qulay sharoitda ko’payish bilan spirt va karbonat angidrid moddalarini hosil qilishga asoslangan. Hosil bo’lgan karbonat angidrid gazi xamirdan chiqib ketishga intiladi va xamirni ko’tarib, g’ovaklar hosil qiladi. Xamirturush yaxshi ko’pchishi uchun eng qulay harorat +27-32° dir. Haroratning bundan ortiq yoki kam bo’lishi xamirturush «faoliyatini» susaytiradi. Tayyor oshirilgan xamirni kerakli og’irlikdagi bo’laklarga bo’linib, zuvalalar yasaladi. Bu vaqtda xamirdagi gazlar ishlov berish natijasida chiqib ketib, xamir zichlashadi. Shuning uchun zuvalani yana oshishi uchun 5-10 daqiqa iliq joyga qo’yiladi. Zuvalalardan kerakli shakllar yasalib, duxovka patnislariga teriladi va yana ikkinchi marta 25-30 daqiqa harorati 30-40°, havo namligi 80-85% li sharoitda tindiriladi. Shunday qilinsa, tayyorlangan mahsulot yengil, g’ovak- g’ovak bo’lib pishadi, berch bo’lib qolmaydi. Mahsulotning yuzi chiroyli chiqishi uchun yopishdan avval unga tuxum yoki yog’ surtiladi. Bunday xamirdan non, somsa, pirojki, vatrushka, ponchik, olade, bulochka va hokazolar tayyorlanadi.
Xamirturushsiz (oshirilmagan) xamir. Oshirilmagan xamirni qorish uchun asosiy xom ashyolar un, suv va tuz hisoblanadi. Tog’oraga bir oz suv va tuz solib eritiladi, so’ngra elab olingan unni solib qoriladi. Xamir ichida tugunchalar qolmaguncha qorilib, so’ngra yaxshilab mushtlanadi. Tayyor xamirni zuvala qilib, toza sochiq bilan 10-15 daqiqa o’rab qo’yiladi. Bu xamir o’rtacha yumshoqlikda tayyorlanadi, 1 kg unga 2 stakan iliq suv, 2 choy qoshiqda tuz solinadi. Bu xildagi xamirdan patir, somsa, qatlama, chuchvara va lag’mon tayyorlash uchun foydalaniladi. Ayrim xollarda tayyorlanadigan xamir taomlariga qarab xamir tayyorlash jarayonida sut, yog’, tuxumlardan ham foydalanish mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |
