Xalqaro moliya-kredit

2-жадвал Марказий Осиё давлатларининг 2018-2020 йилларда суверен кредит рейтинглари¹.

Агентликлар	S&P			Moody’s			Fitch
	2018	2019	2020	2018	2019	2020	2018	2019	2020
Ўзбекистон	BB барқарор	BB ижобий	BB- салбий	-	B1 барқарор	B1 барқарор	BB барқарор	BB барқарор	BB- барқарор
Қозоғистон	BBB ижобий	BBB- ижобий	BBB- салбий	Bаа3 ижобий	Bаа3 ижобий	Bаа3 салбий	BBB барқарор	BBB барқарор	BBB барқарор
Қирғизистон	-	-	-	-	-	B3 салбий	-	-	-
Тожикистон	-	B- ижобий	B- салбий	B2 барқарор	B2 барқарор	B2 салбий	-	-	-

2-жадвал маълумотлардан кўриниб турибдики, Марказий Осиё давлатлари орасида Қозоғистоннинг суверен кредит рейтинги бошқа давлатларнинг рейтинг даражасига қараганда юқори бўлиб, инвестиция даражасида баҳоланган. Қирғизистон ва Тожикистон давлатларининг рейтинги эса юқори спекулятив даражада баҳоланган.

Сўнгги йилларда Марказий Осиё давлатлари Европа фонд бозорларида давлат суверен еврооблигацияларини чиқармоқда.
“2018 йил октябрь ойида Қозоғистон Лондон фонд биржасида умумий қиймати
1.05 млрд евролик: 525 млн евролик 5 йил муддатга 1.55 % ли, 525 млн эвролик 10 йил муддатга 2.375 % ли суверен еврооблигациялар чиқарди”². “2019 йил 26 сентябрь Лондон фонд биржаси ва Остона халқаро молия маркази биржаси билан ҳамкорликда умумий қиймати 1.115 млрд евролик: 500 миллион евролик 7 йиллик муддатга 0,6% купон ставка билан, 650 миллион эврога ва 15 йил муддатга 1,5% купон ставкаси билан еврооблигация чиқарди”³.
2017 йил 7 сентябрда Лонд фонд биржасида Тожикистон Роғур ГЭС қурилишини молиялаштириш учун 500 млн АҚШ долларилик 10 йиллик 7.125 % ли давлат суверен еврооблигацияларни жойлаштирди.
Суверен кредит рейтингига кириш орқали мамлакатнинг инвестициявий жозибадорлиги ошиши, халқаро молия бозорларида облигацияларни жойлаштириш орқали ташқи қарз маблағларини жалб қилиш учун имкониятлар яратилишини ҳисобга олган ҳолда 2019 йил февраль ойида Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 21 июлдаги ПҚ-3877-сон “Ташқи молиялаштириш манбаларини диверсификациялаш бўйича қўшимча чора-тадбирлар тўғрисида”ги қарорига мувофиқ илк маротаба жаҳон молия бозорларида “Ўзбекистон Республикасининг умумий ҳажми 1 миллиард АҚШ доллари миқдоридаги 5 ва 10 йиллик муддатга мўлжалланган суверен халқаро облигацияларини чиқарди. Бунда 5 йиллик 500 млн АҚШ долларилик 4,75 фоиздан, 10 йиллик 500 млн АҚШ долларилик 5,375 фоиздан Лондон фонд биржасида сотилди” ⁴.





¹ Жадвал тадқиқот натижалари асосида муаллифлар томонидан шакллантирилган.
² https://kapital.kz/amp/finance/82042/kazakhstan-rassmatrivayet-vozmozhnost-novogo-vypuska-yevrobondov.html
³ https://strategy2050.kz/en/news/kazakh-finance-ministry-issues-eurobond-worth-1-150-million-euros-/
⁴ http://dmo.mf.uz/wp-content/uploads/2019/07/Uzbekistan-Eurobond-coverage-book-by-APCO_2019.pdf
2-жадвалдаги келтирилган рейтинг даражалари билан Қозоғистон, Тожикистон ва Ўзбекистон ҳукуматлари томонидан чиқарилган суверен халқаро облигацияларининг фоиз ставкаларини биргаликда таҳлил қиладиган бўлсак, мамлакат учун юқори суверен рейтинг қанчалик муҳим эканлигини кўришимиз мумкин. Қозоғистоннинг суверен кредит рейтинги 2020 йилда S&P BBB- салбий, Moody’s Baa3 салбий, Fitch BBB барқарор деб баҳолаган бўлса, Ўзбекистоннинг рейтингини эса мос равишда BB- салбий, B1 барқарор, BB- барқарор сифатида баҳоланган, яъни Қозоғистоннинг рейтинг даражаси Ўзбекистон рейтингидан бир неча поғона юқори. Шунинг учун ҳам Қозоғистоннинг суверен облигация фоизлари Ўзбекистонникидан анча паст фоизларда сотилган. Шунингдек, Тожикистоннинг рейтинги Ўзекистоннинг бир неча поғона паст баҳоланган ва шунинг учун ҳам уларнинг северен облигациялари юқори фоизларда сотилган.