Xalqaro huquq fakulteti xalqaro ommaviy huquq va davlat huquqiy kafedrasi

Yuridik javobgarlikning turlari.
Jinoiy javobgarlik – jinoiy-huquqiy javobgarlik fuqarolar tomonidan ijtimoiy va davlat tuzumiga, mulk shakllari, xo‘jalik tizimi, shaxslar, fuqarolarning huquq va qonun bilan qo‘riqlanadigan manfaatlariga va hokazolarga qarshi tajovuz qilinganda kelib chiqadi. Jinoyat Kodeksida ko‘zda tutilgan talablarni buzish jinoyat hisoblanadi va shu jinoiy harakat yoki harakatsizlikka nisbatan jinoiy javobgarlik belgilanadi. Jinoiy javobgarlikka davlat majburlov choralarining eng qattiq turlari kiradi. Uni amalga oshirish jinoyat, jinoyat-protsessual, jinoyatijroiya qonunlari bilan tartibga solingan. Jinoiy javobgarlikda jazo asosiy va qo‘shimcha turlarga bo‘linadi. Hozirgi kunga kelib jazo tizimini erkinlashtirish (liberallashtirish) bo‘yicha islohotlar amalga oshirilmoqda. Prezident famoniga muvofiq, O‘zbekiston Respublikasida o‘lim jazosini 2008-yil 1-yanvardan boshlab bekor qilish nazarda tutilgan.

“Ma’lumki, O’zbekistonda 2008 – yilning yanvaridan boshlab o’lim jazosi bekor qilindi va uning o’rniga umrbod qamoq jazosi va uzoq muddatli qamoq jazosi belgilandi. Nufuzli xorijiy ekspertlarning taakidlashiga ko’ra, ushbu chora va bu sohada yuqorida ko’rsatilgan boshqa bir qator ishlarning amalga oshirilishi bilan O’zbekistonda dunyodagi eng liberal jinoiy jazo tizimlaridan biri yaratildi. Xalqaro ekspertlarning bu boradagi qiyosiy tahlili quyidagicha: umrbod ozodlikdan mahrum qilish jazosi Germaniya va Polshada 5ta, Belgiya va Rossiyada 6ta, Shvetsiyada 13ta, Fransiyada 18ta, Gollandiyada 19ta jinoyat turi bo’yicha tayinlanishi mumkin.

O’zbekistonda esa umrbod ozodlikdan mahrum qilish jazosi favqulotta jazo turi bo’lib, faqat 2turdagi jinoyat, ya’ni javobgarlikni og’irlashtiruvchi holatlarda qasddan odam o’ldirish va terorizm. Ushbu jazo turi bizning mamlakatimizda xotin-qizlarga, voyaga yetmagan shaxslarga va Yoshi 60dan oshganlarga qo’llanilishi mumkin emas”.¹