Xa. Qurbonoy, M. J. Bauetdinov

c
Iqtisodiyot xarajatlari dinamikasi


160.0
140.0

1. 
   100.0
   

80.0
60,0
40.0
20.0


2005 yil 2004 yil 2005 у il


■m 4—Su‘v xu'jalig ini aaqlasb
in (gfrunShaha; va lumanlarni obodoniashtirish
■vawBo ihqalar


hizjna

9. 
   jadval
   

0‘zbekiston Respubiikasi Daviat byudjctining iqtisodiyot va raarkazlashgan
investitsiyalarga xarajatlarining dinamikasi (Yalpi ichki mahsulotga nisbatan foizlarda)

Xarajat turlari	2002 yil	2003 yil	2004 yil (reja)
Iqtisodiyot uchun xarajatlar	2,3	3,0	3,1
Markazlasl^an investitsiyalar	4,7	3,3	2,7

Manba: 0‘zbekiston Respubiikasi Moliya vazirligi ma’lumotlari.
Yuqoridagi jadvaldan ko'rmib tuiganidek, davlatning iqtisodiyotga qiladigan sarflarining yalpi ichki mahsulotga nisbati 2002-2004 yillaida 2,3 — 3,1% laratrofida bo'lgm.
Ushbu xarajatlarning dinamikasini ko‘rib chiqishimiz uchun quyidagi chizmani kuzatishimiz kerak bo'ladi.
Keltirilayotgan 9.3-chizmadan ko‘rinib tuiganidek, iqtisodiyot uchun daviat byudjeti xarajatlari yalpi ichki mahsulotga nisbatan 2002 yilda 2,2%ni, 2003 yilda 3,0%ni, 2004 yilda esa 3,0%ni tashkil etmoqda. Markazlashgan investitsiyalaming yalpi ichki mahsulot tarkibidagi ulushi esa 2002 yilda - 3,7%, 2003 yilda 3,2%, 2004 yilda esa — 2,5%ni tashkil etmoqda. Bundan xulosa chiqaradigan bo'lsak, iqtisodiyot uchun qilinadigan sarflar hajmi ortib bormoqda. Buning sababi, Vazirlar Mahkamasining 2003 yil 25 dekabrdagi 567-sonli “0‘zbekiston Respubiikasi daviat byudjetining 2004 yilgi parametrlari to‘g‘risida’gi qarorining 14 bandiga ko‘ra, aholini issiqlik eneigiyasi bilan kafolatli ta’minlash, kommunal xo‘jaligi qozonxona inshootlari va issiqlik tarmoqlarming kuz-qish oylarida uzluksiz ishlashini ta’minlash maqsadida Qoraqalpog’iston Respubiikasi byudjeti, viloyatlar va Toshkent shahar mahalliy byudjeti parametrlarida 2004 yildan boshlab ulami mukammal ta’mirlash uchun maqsadli mablagiar nazarda tutilgan.
Daviat byudjetining iqtisodiyot va markazlashgan investitsiyalar uchuit
xarajatlarining Yalpi ichki mahsulotga nisbatining dinamikasi
•
4.0
3.5
3.0
2.5
2.0

5. 
   1,0 0,5
   

—•—Iqtisodiyot xarajatlari —•—Markazlashgan investitsiyalar


i
s>
2
Markazlashgan investitsiyalaming kamayib borishi esa, iqtisodiyotga davlatning aralashuvining kamayib borayotganligini, iqtisodiyotdagi investitsiyalar asosan xo'jalik yurituvchi subyektlar tomonidan amalga oshirilishi ko'zda tutilganligini bildiradi.
Yuqoridagi fikrimizning dalili sifatida yurtboshimiz I.A.Karimovning 2003 yilda mamlakatni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish yakunlari va 2004 yilda iqtisodiy islohotlami chuqurlashtirishning asosiy yo‘nalish!ariga bag'ishlangan Vazirlar Mahkamasi majlisidagi “Erishgan marralarimizni mustahkamlab, islohotlar yo‘lidan izchil borish asosiy vazifamiz’ nomli ma’ruzasidan quyidagi jumlalami keltirib o‘tishni lozim topdik.
“□Har tomonlama puxta o‘ylangan, faol olib borilayotgan investitsiya siyosati iqtisodiyotimizdagi barqarorlik, tarkibiy va sifat o'zgarishlarini belgilovchi muhim omil bo'lmoqda.
2003 yilda mamlakat iqtisodiyotiga 2 trillion so‘mga yaqin, ya’ni awalgi yilga nisbatan 4,5 foiz ko‘p sarmoyalar kiritilgani ham buni yaqqol ko'rsatadi.
Bu investitsiyalaming asosiy qismi, o‘tgan yillarda bo‘lganidek, О' zbekistonimizning jahon bozorida munosib o‘rm egaUashida hal qiluvchi rol o‘ynaydigan iqtisodiyotning yetakchi tarmoqlarini, shuningdek, ijtimoiy soha, awalambor, ta’lim va tibbiyot sohalarini rivojlantirishga yo‘naltirildi.
Investitsiya manbalarining tarkibi ham o‘zgardi - iqtisodiyotni erkinlashtirish siiaroitida markazlashgan sarmoyalar hajmining kamayib borishi obyektiv holatga aylandi.
Ayni vaqtda korxonalaming o‘z mablag'lari, tijorat banklari kreditlari va to‘g‘ridan-to‘g‘ri jalb etilayotgan xorijiy investitsiyalaming bu boradagi ulushi ortib bormoqda.
Masalan, kapital qo‘yilmalar tarkibidagi bunday sarmoyalaming hissasi 2002 y: !ga nisbatan 57 foizdan 63 foizga oshdi.
Xorijiy investitsiyalar va kreditlami o’zlashtirishning umumiy miqdori 602,3 million Amerika Qo'shma Shtatlari dollarini tashkil etdi. To‘g‘ridan-to‘g‘ri kiritilayotgan chet el sarmoyalari va kreditlari qariyb 1,6 marta ko'paydi’.
O'zbekiston Respublikasi iqtisodiyotini baiqaroriashtirishda davlat byudjeti muhim o‘rin tutadi. Byudjet-soliq siyosati orqali iqtisodiyotni rivojlantirish va aholi turmush farovonligini ta’minlash yuzasidan qator tadbirlar amalga oshirib kelinmoqda.