Xa. Qurbonoy, M. J. Bauetdinov

Davlat byudjeti taqchiiligi dinamikasi
(YalM ga nisbatan foizda)

	Yillar
	2000	2001	2002	2003	2004
Davlat byudjeti taqchibgi (maqsadli jamg‘ amwlarsiz)	1.0	1.0	0.8	0.4	0.4

Maaba: 0‘zbekiston Respublikasi Moliya Vazirligi ma’lumotlari

Yuqorida keltirilgan jadval davlat byudjeti kamomadini yillardagi holatini ifodalaydi. 2004 yili byudjet kamomadi YalM ga nisbatan 0,4% ga ijrosi ta’minlangan

^ш И.А Каримов «Ўзбекистон буюк келажак сари*, Т.: «Ўзбекистои*, 1998 й.
101
b
Byudjeti taqchilligi


9.5-chiztna


oiib, makroiqtisodiy barqarorlik va iqtisodiy o‘sish bo‘yicha islohotlami amalga oshirish muvaffaqiyatining asosiy ko‘rsatkichIaridan bin hisoblanadi.
Demak, byudjet taqchilligini boshqarish, iqtisodiyot ravnaqida ustuvor yo‘nalishlardan bin bo‘lib, bunda iioji boricha mablag‘lami ishlab chiqarishni rivojlantirish sohasiga yo‘naltirish va aholini to‘liq ish bilan bandligiga erishishni talab qiladi.
Xulosa qilib aytish mumkinki, bugungi kunda 0‘zbekistonda byudjet tizimi bozor munosabatlariga mos ravishda rivojianib bormoqda, shuningdek iqtisodiyotning rivojlanishida byudjet tizimining roli va mamlakatning byudjet borasidagi islohotlari iqtisodiyot taraqqiyoti uchun samarali natija beradi.

6. 
   Iqtisodiyotning erkinlashuvi sharoitida 0‘zbekiston Respublikasi byudjet tizimining rivojlanish istiqboilari
   

O'zbekiston Respublikasi iqtisodiyotida ro‘y berayotgan tub o‘zgarishlar davlatning byudjeti tizimi asoslarini ijtimoiy-iqtisodiy yaratuvchanlik mhida qayta ko‘rib chiqishni talab etmoqda. Zero, Prezidentimiz I.A.Karimov ta’kidlaganidek, «Moliya-byudjet tizimidagi islohotlar samaradorligini oshirish hududiy iqtisodiyot va davlat moliyasining barqaror taraqqiyotini ta’minlamog‘i lozim»²¹.
Davlat byudjeti daromadlarini isloh qiiishda iqtisodiyotga soliq yukini pasaytirish va xususan iqtisodiyotni real sektorlariga soliq yukini keskin pasaytirish, soliqqa tortish tizimini imkon darajasida soddalashtirish, soliq ma’murchiligini takomillashtirish, soliqlar bo‘yicha belgilangan imtiyozlami tarkiban qayta ко‘rib chiqish va iqtisodiy samarasi past hamda maqsadli yo'naltirilmagan soliq imtiyozlarini bekor qilish va shuningdek soliq to'lovchilaming soliq majburiyatlarini o‘z vaqtida to'lashlari uchun iqtisodiy manfaatdorligini oshirish bilan bog'liq tadbirlarni amalga oshirishdan iboratdir.
Davlat byudjetiing ijtimoiy madaniy sohalarga qilinayotgan xarajatlarini samaradorligini oshirishda quyidagilaiga e’tibor qaratilmoqda: ¹⁵
-Ijtimoiy infratuzulma obyektlarini modiy texnika bazasini zamonaviylashtirishga byudjet xarajalarini ko'paytirish;
-manzillilikni kuchaytirish yo‘li bilan ijtimoiy sohaga qilinayotgan byudjet xarajatlarini samaradorligini oshirish.
Ijtimoiy sohaga qilinayotgan byudjet xamjatlarida mahalliy o‘z-o‘ini boshqarish organlarini hamda fuqarolaming o‘z-o‘zini boshqarish oiganlarini rolini oshirishga alohida e’tibor qaratilmoqda.
Iqtisodiyotni erkinlashtirish sharoitida davlat byudjeti xarajatiari ijrosini va uni boshqarishni samarali tashkil qilishga erishish davlat moliyasini boshqarish tizimining asosiy vazifalari bin hisoblanadi.
Davlat byudjeti xarajatlarini isloh qilishda ulami maqsadliligini oshirish va yi.qori darajadagi samaradorlik asosida sarflanishini ta’minlashi lozim.
Iqtisodiyotni qo‘llab-quwatlashga qilinadigan byudjet xarajatlarini qisqartirish, xarajatlarni manzilli ravishda amalga oshirishni ta’minlash keyingi byudjet siyosatining ustivor yo'nalishi hisoblanadi.
Uy-joy va kommunal xo‘jaligi muassasalariga qilinayotgan byudjet xarajatlarini, uiami to'liq xo'jalik hisobiga o'tkazish yo‘li bilan qisqartirish dasturini davom ett Irish ko'zda tutilgan.
O'zbekiston Respublikasi o‘z mustaqilligiga erishgach, bozor iqtisodiyotiga o‘tishda, iqtisodiy munosabatlaming yangilanishini, institutsional (muassasalar sohasidagi) o'zgarishlaming amalga oshirilishini, boshqarishning maqbul tuzulmasinining yaratilishini talab etdi. Shuning uchun iqtisodiy islohotlar chuqurlashayotgan bir davrda boshqaruv tizimini isloh qilishga alohida e’tibor berildi. Islohotlami amalga oshirishda Frezidentimiz I.A.Karimov ta’kidlagandek: “Eng muhim yo’nalishlardan bin — ma’muriy islohotlami amalga oshirishdan iborat. Amalga oshirilayotgan islohotlar doirasida boshqaruv apparatining xodimlar soni 40 ming shtat birligiga yoki 22 foizga qisqaitirilmoqda. Va bu ishni albatta oxiriga yetkazishimiz darkor’²⁴.
Haqiqatda ham, 2004 yil 5 yanvaida viloyatlar, shaharlar va tumanlar hokimliklari faohyati samaradorligini oshirish hamda tuzilmasini takomillashtirish, ularga yuklangan funksiyalaming bajarilishi uchun zarur shait-sharoitlami ta’minlash, hududiy boshqaruv organlarining boshqaruv xodimlari sonini maqbuUashtirish maqsadida O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Davlat boshqaruvi hududiy oiganlari tuzilmasini takomiUashtirish to‘g‘risida’ 2-sonli Qarori qabul qilinib Respublikamiz boshqaruv tizimida bir qator ijobiy o’zgarishlar sodir bo‘ldi. Bunda “Boshqaruv tizimida ortiqcha boshqaruv bo‘g‘inlarini qisqartirish va ma’muriyatchilik funksiyalarini cheklash ma’muriy islohotlami amalga oshirish va hududiy boshqaruv organlari boshqaruv xodimlarini qisqartirishning asosiy vazifasi hisoblanadi* deb belgilab qo‘yilgan.²⁵ Hukumat tomonidan boshqaruv apparati sonini takomillashtirish bo'yicha ko'rilgan chora tadbirlar 2004 yilda davlat va xo'jalik boshqaruvi organlarida ulaming sonini 40 ming kishiga yoki 22 foizga qisqartirish va har yili 40,5 milliard so‘m mablag'ni tejash imkonini beradi. ^{16 17}