X. Vaxobov, A. A. Abdulqosimov, N. R. Alimkulov

Subtropik doimiy yashil o‘rmonlar. 
Shimoliy Amerikaning sharqiy qismida, 
keng bargli o‘rmonlardan janubda joylashgan. Bu zona Missisipi va Atlantikabo‘yi 
pastekisliklarining janubiy qismini o‘z ichiga oladi. Musson iqlimli sernam 
o‘rmonlar tagida sariq va qizil tuproqlar tarqalgan. O‘rmonlarda doimiy yashil 
magnoliya, buk, eman, sarv daraxti o‘sadi. 
O‘rmon-dasht. 
 
Kanada taygasidan janubda, AQSh ning aralash va keng 
bargli o‘rmonlaridan g‘arbda joylashgan. Uning tarkibiga Markaziy tekisliklarning 
g‘arbiy, Missisipi daryosining o‘ng sohilidagi qismi, Buyuk tekisliklarning 
shimolidagi shimoliy va janubiy Saskachevan daryo oralig‘i kiradi. Radiasiya 
balansi shimoldan janubga tomon 30 kkal/sm
2
dan 50 kkal/sm
2
gacha o‘zgarib 
boradi. Zonaning o‘tkinchi xarakterli xususiyatlari tuproq-o‘simlik qoplamida va 
hayvonot olamida aniq seziladi. Shimoliy o‘rmon-dashtda chimli-podzol, o‘rmon 
bo‘z va ishqorsizlangan qora tuproqlar, janubiy qismida preriya qora tuproqlari keng 
tarqalgan. Tuproqlarning qoramtir gumus qoplamida 3-6% gacha chirindi bor. 
O‘simlik qoplami o‘tloq-dasht va o‘rmon tiplaridan iborat. O‘rmon-dasht zonasi 
inson xo‘jalik faoliyati ta’sirida qadimdan yaxshi o‘zlashtirilgan. Shuning uchun asl 
preriya landshaftlari saqlanmagan. Zona hududida don ekinlaridan bug‘doy, arpa, 
zig‘ir, makkajo‘xori, suli ko‘p ekiladi. 
Dasht.
 
Bu zona o‘rmon-dashtdan g‘arbda joylashgan bo‘lib, unga Buyuk 
tekisliklarning deyarli hamma hududi va Markaziy tekisliklarning g‘arbiy chekka 
qismi kiradi. Zonaning radiasiya balansi o‘rmon-dashtga o‘xshash 30-50 kkal/sm
2
ni tashkil etadi, lekin yog‘in miqdori sharqdan-g‘arbga tomon 500 mm dan 250 mm 
gacha kamayadi. Dashtlar mo‘tadil va subtropik mintaqalardagi qora va kashtan 
tuproqli, o‘t o‘simliklar bilan qoplangan o‘rmonsiz yerlardir. Zonada g‘alla gulli 
o‘simliklar – chalov, betaga, bizon o‘ti, borodach kabilar ko‘pchilikni tashkil etadi. 
Shimoliy Amerikada dashtlar 
preriyalar
deb ataladi. Preriyalarning katta qismi 

---

169 
inson tomonidan o‘zlashtirilgan, unumdor yerlar haydalib, keng maydonda 
agrolandshaftlar barpo etilgan. O‘zlashtirilmay qolgan yerlar chorva boqiladigan 
yaylovlarga aylantirilgan. Preriyalarning o‘zlashtirilishi uning hayvonot olamiga 
ham ta’sir etgan.