X. U. Aliyev Darslikda umumiy patofiziologiya, tipik patologik jarayonlar asoslari va

ikki yil ichida o ‘limga olib keluvchi) shakllari.
7. 
Kelib chiqishiga ko‘ra — birlamchi, essensial giperten­
ziya yoki gipertoniya kasaliga va ikkilamchi, simptomatik giper­
tenziya. B ulam ing ichida keng tarqalganligi, og'ir kechishi,
turli ko'ngilsiz oqibatlariga ko'ra va hali ko'p tomondan, jumladan
patofiziologik nuqtayi nazardan hamon muammo bo'lib kelayot-
gani — birlamchi AG — gipertoniya kasalligidir (10- rasm).
GIPERTONIYA KASALLIGI
Gipertoniya kasalligi
(G K ) — (essensial gipertenziya)ning
barcha boshqa turlaridan farq qiladigan bir necha tomonlari bor:
1. GKda arterial bosim ortishining turg'unligi borgan sari
ortib borishi simptomatik gipertenziyani chaqiruvchi, m a’lum
bo'lgan u yoki bu kasalliklar mavjud bo'lmaganda kuzatiladi.
2. GK ning rivojlanishida irsiyat muhim ahamiyatga ega. GK
ko'pincha 
«oilaviy» kasallik
hisoblanadi.
3. GK ning etiologiyasi va patogenezi AGning boshqa turlari,
chunonchi, simptomatik shakllariga nisbatan kam o'rganilgan, to'la
aniq emas.
Gipertoniya kasalligi mustaqil nozologik shakl deb hisoblanadi
va u arterial gipertenziyalam ing 78—95% ini tashkil etadi.
JSSTning tavsiyasiga ko'ra GKning uch bosqichi — stadiyasi
(bunda GKning kechishi hisobga oljngan) tafovut qilinadi:
I bosqichi (GK ning yengil kechishi). 
Organizmning tinch.
holatida sistolik bosim 160—179, diastolik bosim esa 95— 104 mm
simob ustuni (ba’zida normaga yaqin) atrofida bo'ladi. Ba’zan
bosimning ko'tarilishi normaning yuqori chegarasida bo'lishi ham
mumkin.
II bosqichi (GKning o‘rta og'irlikda kechishi). 
Sistolik bosim
tinch holatda 180—200, diastolik esa 105—114 mm simob ustuni
238

---

Gipertenziya turlari va sabablari
UPQ — umumiy periferik qarshilik 
YuTH — yurak tepid bajmi
10- rasm.
239

---