X to‘xtaboyev kimyo 9

2. Òemirning uning birikmalaridan olinishi uchun zarur
reak siya tenglamalarini yozing.
3. Temir (II)-sulfat kislotali muhitda kaliy permanganat
bilan oksidlanib, Fe
2
(SO
4
)
3
ga aylanadi, ya’ni oksidlanadi. 
Sodir bo‘lgan oksidlanish-qaytarilish reaksiya tenglama-
sini yozing va tenglang.
11–Kimyo, 9- sinf.
http:eduportal.uz

---

162
35-§.
temirning eng muhim birikmalari. Ishlatilishi
+2 oksidlanish darajasiga mansub birikmalar: 
FeO, Fe(Oh)
2
, FeCl
2
Fe Aralash birikmasi: (+2 va +3) Fe
3
O
4
[FeO, Fe
2
O
3
] 
magnetit
+3 oksidlanish darajasiga mansub birikmalari: 
Fe
2
O
3
, Fe(Oh)
3
, FeCl
3
Fe
Temir havoda yonganda Fe
3
O
4 
ni hosil qiladi. Fe
3
O
4
aralash 
oksid. Temirning ikki valentli birikmalari temirga kislota ta’sir
ettirib olinadi.
Fe + 2hCl = FeCl
2
+ h
2
→
.
Temir (II)-xloriddan temirning ikki valentli gidroksidi va
oksidini olish mumkin:
FeCl
2
+ 2NaOh = Fe(Oh)
2
+ 2NaCl,
Fe(Oh)
2
→
FeO + h
2
O;
Temirning uch valentli birikmalarini qaytarish yo‘li bilan 
ham temirning ikki valentli birikmalarini olish mumkin.
2FeCl
3
+ Fe = 3FeCl
2
.
Temirning ikki valentli birikmalari uchun reaktiv — qizil 
qon tuzi (geksatsianoferat (III)-kaliy). Natijada turnbul ko‘ki 
(geksatsianoferrat (III)-temir (II)-kaliy) hosil bo‘ladi.
FeCl
2
+ K
3
[Fe(CN)
6
] = KFe[Fe(CN)
6
] + 2KCl.
Temirning uch valentli birikmalari konsentrlangan nitrat 
va sulfat kislotalarga yoki xlorga qizdirilgan temir ta’sir ettirib 
olinadi:
2Fe + 3Cl
2
= 2FeCl
3
;
2Fe + 6h
2
SO
4
= Fe
2
(SO
4
)
3
+ 3SO
2
→
+ 6h
2
O.
Temirning uch valentli tuzlaridan temirning qolgan uch
valentli birikmalarini olish mumkin:
http:eduportal.uz

---

163
FeCl
3
+ 3NaOh = Fe(Oh)
3
+ 3NaCl,
2Fe(Oh)
3 
→
Fe
2
O
3
+ 3h
2
O.
Temirning uch valentli birikmalari uchun reaktiv sariq qon 
tuzi (geksatsionoferrat (II)-kaliy). Bu reaksiya natijasida berlin 
lazuri (geksatsionoferrat (II)-temir (III)-kaliy) tiniq ko‘k rangli 
oz eriydigan kompleks tuz hosil bo‘ladi.
FeCl
3
+ K
4
[Fe(CN)
6
] = KFe[Fe(CN)
6
] + 3KCl.
Temirning uch valentlik birikmalarini aniqlash maqsadida 
kaliy rodanidi (KNCS) yoki ammoniy rodanidi (Nh
4
NCS) dan
ham foydalaniladi. Natijada to‘q qizil (qon rangi) rangli temir
rodanidi hosil bo‘ladi.
FeCl
3
+ 3KNCS = Fe(NCS)
3
+ 3KCl.
Fe(Oh)
2
– och-yashil cho‘kma. Och-yashil rangli Fe(Oh)
2
vaqt o‘tishi bilan qo‘ng‘irlashadi; Fe(Oh)
3
– qo‘ng‘ir rangli
cho‘kma: 
4Fe(Oh)
2
+ 2h
2
O + O
2
= 4Fe(Oh)
3
.