X to‘xtaboyev kimyo 9

• Zang — temir (III)-gidroksiddan 
Fe(Oh)
3
 iborat sar-
g‘ish-qo‘ng‘ir rangli tuzilma.
Gaz va bug‘larni oson o‘tkazuvchi g‘ovak zang qatlami 
metallni yemirilishdan saqlay olmaydi:
http:eduportal.uz

---

161
4Fe + 6h
2
O + 3O
2
→
4Fe(Oh)
3
.
Metallarning faollik qatorida temir vodoroddan chap to-
monda turadi. Shuning uchun xlorid kislota va suyultirilgan 
sulfat kislotadan vodorodni siqib chiqaradi, +2 oksidlanish 
darajasiga to‘g‘ri keladigan tuzlar hosil qiladi:
Fe + h
2
SO
4
→
FeSO
4
+ h
2
→
.
Odatdagi haroratda konsentrlangan sulfat va nitrat kislota-
lari temirni passivlashtiradi: temir yuzasida shu kislotalarda
erimay digan birikmalar hosil bo‘lib qoladi. Shuning uchun kon-
sentrlangan nitrat va sulfat kislotalar temir idishlarda saqlanadi.
Suyultirilgan nitrat kislota bilan esa kislota eritmasining 
konsentratsiyasi va sharoitga qarab turlicha reaksiyaga kirishadi.
a) isitilgan va suyultirilgan nitrat kislota bilan:
Fe + 4hNO
3
= Fe(NO
3
)
3
+ NO
→
+ 2h
2
O,
b) juda suyultirilgan va harorat 0–10 °C bo‘lganda:
5Fe + 12hNO
3 
= 5Fe(NO
3
)
2
+ N
2
→
+ 6h
2
O.
Metallarning faollik qatorida o‘zidan keyin turgan metallarni 
ularning tuzlari eritmalaridan siqib chiqaradi:
Fe + CuSO
4
= FeSO
4
+ Cu
→
.
bKM elementlari: temir, atom tuzilishi, tabiatda uchrashi, 
olinishi, zang.
 
Savol va topshiriqlar:
?
1. Òemir qanday elementlar oilasiga kiradi?