Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги низомий номидаги

 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Xulosa 
1. Нутқида нуқсони бўлганo‗quvchilarni maktab ta‘limiga tayyorlashning 
psixologogik -pedogogik shart-sharoitlarini tashkil etish jarayonida eshitishda 
nuqsoni mavjud bolalar ruhiy rivojlanish xususiyatlarini to‗g‗ri tushunish uchun 
ularga o‗z vaqtida tashxis qo‗yish, ta‘lim-tarbiyani muassasasini tanlash, bu 
jarayonni tashkil etishda bu bolalarning tasnifi muhim o‗rin tutadi. Нутқида 
нуқсони бўлган bolalarning ruxiy rivojlanishi tashqi olam bilan aloqa sharoitida 
amalga oshuvchi rivojlanishning o‗ziga xos yo‗lidir. Ko‗pincha eshituv 
analizatorining funksiyasi buzulganligi eshituv bilan bog‗liq bir qator funksiyalarni 
to‗liq rivojlanmasligiga olib keladi 

---

2. Нутқида нуқсони бўлганo‗quvchilarni maktabga pixologik tayyorlash 
eksperimental o‗rganish jarayoni нутқида нуқсони бўлган bolalarni emotsional-
irodaviy o‗rganish emotsional-irodaviy soha regulyatsiyasi, irodaviy xarakatlar va 
ixtiyoriy diqqat darajasini aniqlashga yo‗naltirilgan.Нутқида нуқсони 
бўлганo‗quvchilarni maktabga pixologik tayyorlash eksperimental o‗rganish 
jarayoni нутқида нуқсони бўлган bolalarni aqliy tayyorgarligini o‗rganish 
ko‗rgazmali taffakkur va fikrlash operatsiyalari darajasini aniqlashga 
yo‗naltirilgan. Нутқида нуқсони бўлганo‗quvchilarni maktabga pixologik 
tayyorlash eksperimental o‗rganish jarayoni нутқида нуқсони бўлган bolalarni 
motivli 
o‗rganish 
bolalarni 
maktabga 
munosabatini 
aniqlashga 
yo‗naltirilgan.Нутқида нуқсони бўлган bolalarni ruhiy rivojlanishini 
eksperimental o‗rganish jarayonini kichik maktab yoshidagi bolalarni 
psixologik-pedagogik tekshirish I.I.Ozereskiy va N.G.Luskanova metodikalari 
asosida olib bordik. Нутқида нуқсони бўлганo‗quvchilarni maktabga pixologik 
tayyorgarligi talab darajasida emasligi kuzatildi. 
3. Нутқида нуқсони бўлганo‗quvchilarni maktab ta‘limiga psixologik 
tayyorlik ko‗p jihatdan shaxsning emotsional va irodaviy sifatlari bilan belgilanadi. 
Bunda emotsional tayyorlik kattalar va tengdoshlari tomonidan bildirilgan tashqi 
talab va e‘tirozlarga salbiy, impulsiv reaksiyalarning kamaygani, xulq va 
kayfiyatning barqarorlashgani, o‗z xatti-harakatlarini tahlil qila va ularga (tabiiyki, 
bolaning axloqiy va intellektual rivojlanganlik darajasiga xos shakl va darajada) 
baho bera olishda o‗z ifodasini topadi.Maktab ta‘limiga, barcha rejim (tartib) 
jarayonlarida ishtirokka harakat tayyorligi bolaning jismoniy rivojlanishi bilan 
belgilanadi. Bola sog‗ligining ahvolidan tashqari, maktabda o‗qish uchun mayda 
motorika va qullar hamda ko‗z harakatlarimuvofiqlashganligi kabi sifatlar muhim 
sanaladi. Нутқида нуқсони бўлганo‗quvchilarni maktab ta‘limiga intellektual 
tayyorlik bolalarda diqqat, xotira, fikrlashni ixtiyoriy regulyatsiyalash, demak, 
o‗kuv faoliyatini muvaffaqiyatli uddalashni ta‘minlaydigan psixik rivojlanish 
darajasining mavjudligida o‗z ifodasini topadi. Нутқида нуқсони 
бўлганo‗quvchilarni maktab ta‘limiga tayyorlik tayyorlik uchun asosiy 

---

ko‗rsatkichlar: boy lug‗at zahirasi; atrof olamdagi predmetlarda mui ajrata bilish; 
diqqatni jamlay va taqsimlay olish, voqea-hodasilar o‗rtasidagi sabab-oqibat 
munosabatlarini o‗rnata bilish; mantiqiy va ko‗rib eslab qolish imkoniyati; ko‗plab 
boshqalari ichida berilgan ob‘ektni ajrata bilish; umumlashtirish va tasniflay olish; 
tasavvurning 
shakllanganligi; 
sonlar, 
rang, 
shakl 
haqida 
tasavvurning 
shakllantirishda maktabgacha tarbiya muasasasi va oila hamkorligini yo‗lga 
qo‗yish lozim.Нутқида нуқсони бўлганbolalarning maktabga kirishidan avvalga 
davrda ularning nutqiy savodxonlik darajasini – lug‗at boyligi hajmini, nutqning 
impressiv va ekspressiv tomonlari rivojlanish darajasini, bog‗lanishli jumlalar tuza 
olish malakasini aniqlash juda muhim.