O‘zbekiston respublikasi qishloq xo‘jalik vazirligi

24 – rasm. ‘VU-1 shamollatish qurilmasining texnologik sxemasi

Don massasini aktiv shamollatish rejimlari va shart sharoitlari. Aktiv shamollatish don massasining holatiga, saqlash shart-sharoitlariga qarab turlicha ahamiyat kasb qiladi.
Misol. Yangi yig‘ib olingan donning pishib etilishi uchun quruq va issiq haroratga ega bo‘lgan havo ishlatiladi. Namligi oshib ketgan donni shamollatish uchun quruq havoni ishlatish maqsadga muvofikdir. O‘z-o‘zidan kizgan don massasini esa quruq sovuq havo bilan shamollatish zarur. Don massasini aktiv shamollatishni amalga oshirishda uning fiziologik va fizikaviy holatlarini etiborga olish kerak.
Don massasini aktiv shamollatish zaruriyatini aniqlashda Rost NIIZ xodimlari tomonidan yaratilgan nomogrammadan foydalanish mumkin. Bu nomogramma havo harorati 0^oS dan katta bo‘lgan sharoit uchun quyidagicha tasvirlanadi.
Agar don namligi uning muvozanatdagi namligidan katta bulsa, ya’ni Wg > Wm bunday don massasini aktiv shamollatish mumkin.
Agar don namligi muvozanatdagi namligidan kichik bulsa, ya’ni Wg < Wm bunday don massasini aktiv shamollatish mumkin emas.
Don massasini kimyoviy konservalash. Don massasini kimyoviy konservalash quyidagi 3 xil holatda amalga oshiriladi.

1. 
   Kichik namlikka ega bo‘lgan don massasini uzoq muddatga saqlashda bu usuldan foydalaniladi. Buning uchun ‘re’arat 242 moddasining oz miqdordagi dozasi ishlatiladi. Ishlatiladigan bu ximikat donning oziq-ovqat, iste’molbo‘ xususiyatlariga ta’sir qilmay, uning tarkibidagi kana va zararkunandalarni yukotishga yordam beradi. SHu bilan birga bu urinda karbofos moddasining ishlatilishi ham maqsadga muvofikdir.
   
2. 
   ^{Yuqori namlikka ega bo‘lgan don massasini saqlashda (natriy ‘irosulfit) NaHSO}3 ^tuzining 1-1,2 % li eritmasi ishlatiladi. SHu bilan birga organiq kislotalardan chumoli, yog‘, ‘ro‘ion, sirka ^{kislotalari , ugleammoniy tuzlari, ozon, (NH}4^)2SO3^,NH3^{- ammiakni qo‘llash ham maqsadga} muvofikdir.
   

Bu urinda kanada mutaxassislari tomonidan ishlab chikarilgan "Kemstor" moddasi ishlab chiqarishda keng qo‘llaniladi.Uning miqdori quyidagicha:
chumoli kislotasi - 0,5 %; yog‘ kislotasi - 2 %; ‘ro‘ion kislotasi- 32,5 %; sirka kislotasi - 65 %.

3. 
   Bu holatda 242 ‘re’aratning ko‘prok dozasi, hamda TMTD ximikati ishlatiladi. Bunday holatdagi donni nafakat urug‘chilik soxasida, balki non pishirishda ham qo‘llab bulmaydi.