O‘zbekiston respublikasi qishloq xo‘jalik vazirligi

Don massasini sovuq holatda saqlash. Don massasini sovuq holatda saqlashning ahamiyati SNG territoriyasining o‘rta geografik kengliklarida, shuningdek O‘zbekistonning shimoliy hududlarida muhim rol uynaydi. Sovuq holatda saqlash 2 guruhga bo‘linadi:

1. 
   don massasini 0-10^oC da saqlash;
   
2. 
   0^oC dan past haroratda saqlash. Don massasini sovutish usullari:
   

‘assiv sovutish. Bunday sovutishda omborlarning eshik, derazalari ochib havo almashtirish tushuniladi.
Aktiv sovutish. Bunday sovutish don tozalovchi mashinalarda transportyorlar yordamida bir joydan ikkinchi joyga kuchirilganda amalga oshiriladi. SHu bilan birga don uyumini belko‘rak bilan agdarish ham aktiv sovutish usuliga kiradi.
Don massasini germetik saqlash holatlari. Don massasini yuqori namlikda uzoq muddatda saqlash uchun havo ta’sirini yukotish kerak bo‘ladi. Buning uchun donni germetik sharoitda
saqlashdan foydalaniladi. Donni saqlashda kislorodsiz muhitni yuzaga keltirish uchun 3ta yo‘l mavjud.

1. 
   ^SO2 ^{ning miqdorini ko‘paytirish.}
   
2. 
   Vakuum hosil qilish.
   
3. 
   Don massasidagi bo‘shliqlarni ham xil kimyoviy gazlar yordamida to‘ldirish.
   

Don massasini germetik sharoitda saqlash emga mo‘ljallangan donlar uchun qo‘llaniladi (nonbo‘, urug‘likka mo‘ljallangan urug‘larni germetik usulda saqlash takiklanadi).
Don massasini aktiv shamollatish. SHamollatishning asoslari va uning ahamiyati
Bu texnologik usul yordamida don massasini sovutish, fiziologik aktivligiga ta’sir ko‘rsatish, harorat va namlikni o‘zgartirish, va kolaversa degazatsiya ishlarini amalga oshirish mumkin.
Sovuq havo yordamida shamollatib bir necha dakika mobaynida don massasini konservalash mumkin. 19-rasmda aktiv shamollatish qurilmalarining don massasiga havoni yuborish bo‘yicha tasvirlangan printsipial sxemalari keltirilgan.

19-rasm. Aktiv shamollatishda don massasiga havo yuborishning prinsipial sxemalari.

1 - vertikal shamollatish qurilmalari; 2 - gorizontal shamollatish qurilmalari; 3 - radial shamollatish qurilmalari; 4 - qatlamli vertikal shamollatish qurilmalari;
SHamollatish qurilmalari kuzgaluvchan va kuzgalmasligiga qarab ikki xil bo‘ladi:

1. 
   kuzgalmas shamollatish qurilmalari - aerotarnov shamollatish qurilmalari, SVU-1, SVU- 1b, SVU-2, SVU-63, SVU-GI’Z’-48.
   

20. rasm: Gorizontal polli omborlardagi donni shamollatish uchun mo‘ljallangan statsionar uskunalar sxemasi

a-SVU-1; b-SVU-2; v-SVU-63; g-aerotarnov;
1-yog‘ochli to‘siq; 2-havoning chiqishi uchun tirqishlar; 3-ventilyasion kanallarning teshikli to‘siqlari.

20. rasm: SVU-1 qurilmasi kanallarining 3200 tonna sig‘imli omborga joylashtirilish sxemasi

SVU-1 sig‘imi 320 tonnalik omborlarda qo‘llaniladi. qurilma 10 ta juft magistral kanallaridan tuzilgan bo‘lib omborning buylama ukiga kundalang ravishda joylashtiriladi (20-rasm). Kanalning uzunligi 19 m, eni 0,4 m, boshlangich qismida chukurligi 0,5 m va oxirida 0,07 m.
SVU-2. Bu shamollatish qurilmasining oldingi SVU-1 qurilmasidan farqi shundayki, ancha kaltarok bo‘lgan magistral kanallariga ega. SHuning uchun ham ham bir tonna ishlov beriladigan don uchun havoning solishtirma sarfi kattarok bo‘ladi. Ventilyatorlar qurilma bosh qismining ikkala chetiga ham joylashtiriladi (21-rasm).