O‘zbekiston respublikasi qishloq xo‘jalik vazirligi

Saqlash rejimlarining nazariy asoslari va ularni qo‘llashdagi shart-sharoitlar. Don massasi elevator va omborlarda sifatini, quruq massasini yo‘otmay uzoq muddatga saqlab turish uchun guruhlarning alohida xususiyatlarini o‘rganish kifoya qilmaydi. SHu sababli barcha tashkiliy qismlarning mujassamlashgan sistematik ta’sirini urganish maqsadga muvofikdir. Umuman olganda donni saqlash nazariyasiga ko‘ra don massasi quyidagi rejimlarda saqlanilishi kerak.

1. 
   Don massasini quruq holatda saqlash, ya’ni namligini kritik namlikgacha tushirib saqlash.
   
2. 
   Don massasini sovuq holatda saqlash, ya’ni tirik guruhlarning hayot faoliyatini chegaralash.
   
3. 
   Don massasini germetik sharoitda (havo ta’sirisiz) saqlash. Bundan tashqari, mutaxassislar tomonidan bir necha usullar ilgari surilganki, bo‘lardan donni tozalash, quritish kabi amallar muhim rol uynaydi.
   

Don massasini quruq holatda saqlash. O‘zbekistonda saqlash rejimlaridan donni quruq holatda saqlash maqsadga muvofikdir.
Donni quruq holatda saqlash rejimi don massasidagi tirik organizmlar, kana va zararkunandalar, mikroorganizmlarning suvga bo‘lgan extiyojini kamaytirishni ko‘zda tutadi. Don tarkibidagi erkin suv miqdori yukotilganda tirik guruhlarning extiyoji kondirilmay, ularning nobud bo‘lishiga olib keladi. SHu sababli donni quruq holatda saqlashda namlik miqdori kritik namlikdan yuqori bulmasligi kerak. Kritik namlik deb don massasida mikroorganizmlar, kana va zararkunandalar hayot faoliyati, hamda donda kechadigan fiziologik jarayonlar jadalligini chegaralaydigan namlikka aytiladi. Boshoqli donlar uchun kritik namlik 12-14 % ni tashkil qiladi. SHu namlik dukkakli donlarga ham taaluklidir. Moyli donlarda esa bu namlik yog‘ miqdoridan bog‘liq. Yog‘ miqdori 25-30 % ni tashkil kilsa, kritik namlik 10-15 % bo‘ladi. Agar yog‘ miqdori 40- 50 % ni tashkil kilsa, kritik namlik 6-8 % ni tashkil qiladi. Tajribalar shuni ko‘rsatadiki, yaxshi tozalangan zararlanmagan don partiyalarini elevatorlarda quruq holatda 2-3 yil, saqlash omborlarda esa 5 yilgacha saqlash mumkin.