Vrach nazorati fani bo’yicha o’zlashtiradigan

Tabiatning  tabiiy  omillari.  Tabiatning  quyidagi  tabiiy  omillaridan 
foydalaniladi: 
- aeroterapiya – havo bilan davolash; 
- gidroterapiya – suv bilan davolash; 
- tallasoterapiya – dengiz suvlari bilan davolash; 
- gelioterapiya – quyosh nurlari bilan davolash. 
Bu  omillardan  organizmni  chiniqtirish,  kasallikning  oldini  olish  va 
davolash maqsadida qo’llaniladi. 
Shifobaxsh  massaj.  Massaj  qo’l  yoki  apparat  yordamida  amalga 
oshiriladi.  Qo’l  bilan  massaj  qilinganda  quyidagilarga  e’tibor  beriladi,  qo’l  har 
doim limfa oqimi bilan yaqin yotgan limfatugunlari tomon harakat qiladi. Qo’l 
bilan massaj qilinganda quyidagi usullar qo’llaniladi: 
- silash; 
-s iqib chiqarish (qon tomirlardagi qon haydaladi); 

---

 
150 
-  yumshatish  (bo’yin,  orqa,  qo’l,  qorin,  sonning  oldingi  yuzasi,  dumba 
mushagi, boldir); 
- surtish (ko’krak qafasi, orqa, hamma bo’g’imlar); 
- tebratish. 
Massaj  doim  silash  bilan  boshlanadi  va  silash  bilan  tugatiladi,  bundan 
tashqari  har  bir  usuldan  so’ng  silash  o’tkaziladi.  Qo’l  yordami  bilan  quyidagi 
massajlar  amalga  oshiriladi:  klassik,  segmentar-reflektor  va  nuqtali.  Klassik 
massajda  odam  tanasi  bir  necha  qismlarga  bo’linib  massaj  qilinadi,  ya’ni  qo’l, 
oyoq,  qorin  va  h.z.  (1  birlik  10  minut).  Segmentar-reflektor  massajda  ta’sir 
ma’lum  segmentlarga  ko’rsatiladi,  masalan:  yoqa  sohasi,  bo’yin-ensa  sohasi, 
yuqori  ko’krak  sohasi  va  h.z.,  ya’ni  ichki  a’zolarning  asab  tizimi  tomonidan 
inervatsiyasiga  bog’liq  holda  amalga  oshiriladi.  Nuqtali  massajda  odam 
tanasidagi ma’lum nuqtalar massaj qilinadi, ya’ni biologik aktiv nuqtalar. Bunda 
massaj ko’rsatkich yoki uchinchi barmoq bilan o’tkaziladi. 
Apparat bilan massajga taalluqli: 
- gidromassaj; 
- vibriomassaj; 
- pnevmomassaj; 
- baromassaj; 
- vakuum massaj. 
Vakuum 
massaj 
asosan 
o’pka, 
nafas 
yo’llari 
kasalliklarida, 
osteoxondrozda  qo’llaniladi.  Tananing  tuzilishiga  va  teri  osti  yog’  qatlamining 
rivojlanishiga  qarab  yoki  unga  bog’liq  holda  vakuum  massaj  tibbiy  bankalar 
yoki 200 ml, 500 ml li bankalar yordamida o’tkaziladi. Bunda bemor kushetkaga 
shunday  yotishi  kerakki,  uning  orqasi  tekis  bo’lishi  shart.  Shundan  so’ng  maz 
surtiladi va banka orqaga vakuum hosil qilgan holda qo’yiladi. Vakuum massaj 
o’tkazilganda  quyidagilarga  amal  qilinishi  kerak,  ya’ni  banka  aylanma  holida 
sekin  harakat  qildiriladi  yoki  ilon  izi  holida  harakat  qildiriladi,  masalan: 

---

 
151 
zotiljamda,  bronxial  astmada,  bronxitda  va  h.z.  Osteoxondrozda  bankalar 
paravertebral soha bo’yicha to’g’ri chiziqli harakat qildiriladi. 
Massaj  organizmga  trofik,  mexanik,  neyroendokrin,  reflektor  va 
neyrogumoral  ta’sir  ko’rsatadi.  Bu  ta’sir  mexanizmlari  natijasida  fiziologik 
ta’sirlar  yuzaga  keladi,  ya’ni  terining  funktsiyasini  yaxshilaydi,  qon  va  limfa 
aylanishini,  modda  almashinuvini, 
asab  tizimi  qo’zg’atuvchanligining 
pasayishini  oshiradi,  tashqi  nafas  funktsiyasini  yaxshilaydi,  mushak  va 
bo’g’imlarni  mustahkamlaydi  va  h.z.  Massajga  qarshi  ko’rsatmalar:  teri 
butunligining  buzilishi,  piodermiya,  dermatitlar,  ekzema,  angiomalar,  haroratli 
holat va h.z.