Vodorod haqida tuushuncha Gazlarni tekshirish

MUNDARIJA

1. 
   KIRISH
   

1. Vodorod haqida tuushuncha……………………………….3

2. Gazlarni tekshirish…………………….……………………5

3. 
   Gazning molyar hajmi……………………………………...5
   
4. 
   Moddaning nisbiy molekulyar og'irligini hisoblash ……...7
   
5. 
   Gaz qonunlari……………………………………………….12
   
6. 
   Avogadro qonuni……………………………………………13
   
7. 
   Gaz zichligi: mutlaq va nisbiy....................................................17
   
8. 
   Mustaqil yechish uchun masalalar...................................28
   
9. 
   Mavzular yuzasidan test savollari......................................27
   

2. Xulosa...........................................................................................30

3. 
   Foydalanilgan Adabiyotlar.........................................................31
   

VODORODNING HAJMIY NISBATLARINI KIMYOVIY TENGLAMA BO'YICHA HISOBLASH

Reja:

1. Vodorodhaqida tuushuncha

2. 
   Gazlarni tekshirish
   
3. 
   Gazning molyar hajmi
   

4. Moddaning nisbiy molekulyar og'irligini hisoblash

5. Gaz qonunlari

6. 
   Avogadro qonuni
   
7. 
   Mustaqil yechish uchun masalalar
   
8. 
   Mavzular yuzasidan test savollari
   

1. 
   KIRISH
   

1. Gazlar haqida tuushuncha

Gaz  (frans. gazaz) — modda holatlaridan biri. har bir modda temperatura va bosim oʻzgazarishigaza qarab qattiq, suyuq va gazaz holatda boʻladi. mac, suv qattiq (muz), suyuq (suv) yoki gazaz (bugazʻ) holatda boʻlishi mumkin. gaz. molekulalari siqiluvchan, harakatchan, zichligazi juda kichik, birbiri bilan tez aralashadi. gaz. tashqi taʼsir boʻlmagazanda idish hajminingaz hammasini egazallaydi. gaz. molekulalari orasidagazi tortishish kuchi qattiq va suyuq jism molekulalarinikidan ancha kichikdir. normal sharoit (273, 15k temperatura va 1,01 105 pa bosim)da gaz. zichligazi suyukliklar zichligazigaza nisbatan 1000 baravar kam yoki gazaz molekulalari orasidagazi masofa suyuqliklarnikigaza nisbatan 10 baravar katta boʻladi. shunday boʻlsa ham normal sharoitda 1 sm3 gazazda 310" dona molekula bor. gaz. uchta kattalik: bosim (r), hajm (v) va temperatura (t) bilan ifodalanadi. bu kattaliklar maʼlum boʻlsa, gazaz holatini aniqlash mumkin. r, v va t kattaliklarningaz oʻzgazarishi bir-birigaza bogazʻliq. holatiningaz oʻzgazarishigaza qarab, gaz. har xil xususiyatli boʻladi. mas, kuchli siqilgazan gazazningaz fizik xususiyatlari normal bosimdagazi gazaznikidan farq qiladi. normal bosim va temperaturadagazi gaz. holati klapeyron tengazlamasi ifodalanadi bu tengazlamada molekulalarningaz oʻzaro taʼsir kuchi va xususiy hajmi hisobgaza olinmagazan, shuningaz uchun bu qonungaza boʻysunuvchan gaz. ideal gaz. deyiladi. tabiatda ideal gaz. yoʻq, lekin normal sharoitdagazi va yana ham yuqori temperatura va past bosimdagazi gaz.gaza klapeyron tengazlamasini tatbiq qilish mumkin. bosim juda yuqori va temperatura juda past boʻlgazan sharoitda van-der-vaals tengazlamasi r + -jkw ʻ b) = f rt tatbiq qilinadi. bunda pi = -^gaz — molekulalarningaz oʻzaro taʼsiridan paydo boʻlgazan ichki bosim, — molekulalarningaz xususiy hajmi; a — berilgazan gaz. uchun oʻzgazarmas kattalik. van-der-vaals tengazlamasigaza boʻysunuvchi gaz. real gaz. deyiladi. normal sharoitda gaz.da issiqlik oʻtkazuvchanlik, diffuziya hodisalari va boshqa ichki hodisalar kuzatiladi. bu hodisalar molekulalarningaz doimo tartibsiz harakati va bir-biri bilan toʻqnashuvi natijasidir normal sharoitda gaz. oʻzidan elektr toki oʻtkazmaydi, lekin bosim va temperaturaningaz oʻzgazarishi bilan gaz.ningaz bu xususiyati oʻzgazaradi. har qaysi real gazaz oʻzigaza xos kritik temperatura (tk) gazacha sovitilgazanda suyuqlikka aylanadi. mas, suv uchun tk=374,2°k, shunda suv bugazʻ holatida, kislorod uchun tk=91,14°k, shunda u gazaz holatida boʻladi va h.k.
gaz.ningaz barcha turlari moddiy dunyoningaz ham energazetik boshqaruvchisidir, chunki kislorod-azot gaz. aralashmasi yoqilgazʻilarni (ichki energaziyasi moʻl moddalar majmuasi) turli sohalarda yoki umuman tabiatda yonishi (vulkanlar harakati, katta oʻrmon hududlariningaz oʻt olishi va boshqalar) maʼlum darajada planetamizningaz hozirgazi energazetik holatini ham boshqarib turadi. gaz.ningaz noyob oksidlanish va oksidlash, yoqish va yondirish, portlash va portlatish xossalaridan hayotimizda, xalq xoʻjaligazida, texnikada va ulkan hajmdagazi loyihalarni amalgaza oshirishda foydalaniladi. gaz. chiroklari, lampalari, alangazalatkichlari, oʻchoqlari, kavsharlagazichlari, yoritkichlari, turbinalari, isitkichlari, dvigazatellari, kondensatorlar, sovitgazichlar, ochgazichlar, turbinali elektr stansiyalar, turbinali avtomobillar, lokomativ turbovozlari, lazerlari va boshqa taraqqiyotningaz asosiy mohiyatini belgazilaydi. bunda yuqorida keltirilgazan aynan gaz.dan tashqari neftni qayta ishlash, yoʻlakay, tabiiy yonuvchan (metan, etan, propan, butan) gaz.dan amalda kengaz foydalaniladi neftni qayta ishlash gaz.i neftningaz termokrekingazi yoki haydash mahsulotlariningaz katalitik krekingazi, pirolizi hamda katalitik gazidrogazenlashdan hosil boʻladi. neftningaz tezlik krekingazidan hosil boʻladigazan gaz. tarkibi aynan olingazan neft turigaza, chuqur kimyoviy qayta ishlangazanda esa jarayonlar olib borish usullari va sharoitlarigaza bogazʻliq boʻladi neftni chuqur kimyoviy qayta ishlash jarayonida gaz. tarkibida toʻyinmagazan gaz. ham hosil boʻladi. bu gaz. sanoatda orgazanik va neft-kimyoviy sintezlarda yarim mahsulot yoki monomerlar sifatida koʻp qoʻllaniladi. respublikamizda koʻkdumaloq "neft-gazazokondensat-gazaz" konida yoʻlakay gaz.dan foydalanish tajribadan oʻtmoqda. bu gaz. tarkibida metan — 89%, etan — 0,3%, propan — 0,2%, butanlar — 0,6%, gaz. kondensati — 6—7% va boshqa gaz. (n2, co2, h2s) - 1,2% boʻladi. gaz. sanoatda kengaz ishlatiladi (qarangaz gazaz sanoati)

2. Gazlarni tekshirish

Gazlar tekshirish uchun eng oddiy obyekt bolganligi sababli, ularning xossalari va gazsimon moddalar orasidagi reaksiyalareng toliq o‘rganilgan.

Fransuz olimi J.L.Gey-Lyussak hajmiy nisbatlar qonuninianiqladi: