Virusologik diagnostikasi

Virusologik diagnostikasi

18. Mavzu: Virusli infeksiyalar; gepatitlar A,B,C,D,E, poliomielit viruslariga xarakteristika,ularning laboratoriya diagnostika usullari.
Reja
1. Viruslarining asosiy xossasini;
2. Gepatitlar A,B,C,D,E, poliomielit viruslar keltirib chiqaradigan kasalliklarini;
3. Kasalliklarni oldini olish va davosini;


Virusli kasalliklar juda qadim zamondan ma’lum bo‘lsa-da, virusologiya alohida fan sifatida XIX asr oxirlaridan rivojlana boshladi.
1892-yilda rus botanik olimi D.I. Ivanovskiy tamaki barglarining mozaik kasalligini o‘rganayotganida bu kasallikni bakteriologik filtrlaridan ham o‘tib ketadigan juda mayda mikroorganizmlar keltirib chiqarishini aniqladi. Bu mikroorganizmlar filtrlanuvchi viruslar (lotin. virus—zahar) nomini oldi. Keyinchalik bakteriologik filtrlardan oquvchi boshqa mikroorganizmlar ham aniqlanadi va shundan so‘ng filtr- lanuvchi barcha viruslarni «viruslar», deb umumiy nom bilan atala boshlandi.
Viruslarni o‘rganishda ko‘pgina tekshirishlar va munozaralar bo‘lib o‘tgan. Ayrim olimlar ularni hujayrasiz parazit, tirik mikroorganizm­larning avlodi desalar, boshqalari bu hujayrali mikroorganizmlarning evolutsion o‘zgarishi natijasida yuzaga kelgan, viruslar hujayra elementlaridan ajralib chiqqan sistemalardir, deb taxmin qilishgan. Viruslarni o‘rganishda M.A. Morozov, N.F. Gamaleya, L.A. Zilber, M.P. Chumakov, A.A. Smorodinsev, V.M. Jdanov va boshqa olimlar katta hissa qo‘shishgan.
Viruslar — tirik materiyaning hujayrasiz shakldagi mavjudoti. Ular juda ham mayda mikroorganizmlardir. V.M. Jdanov viruslar bilan o‘rta kattalikdagi bakteriyalarni fil bilan sichqonga solishtiradi. Viruslar elektron mikroskop yaratilganidan so‘ng to‘liq o‘rganila boshlandi.
Hozirgi vaqtda viruslar kimyoviy, fizik, molekular-biologik, immunobiologik va genetik usullarda o‘rganilmoqda. Viruslar olami odamlarni, hayvonlarni, qurt-qumursqalarni, bakteriyalarni va o‘simliklarni zararlovchi virusga bo‘linadi. Viruslar biologik xossasi va shakliga ko‘ra turlicha bo‘lsa ham, ular umumiy tuzilishga egadirlar. bob.