Vii bob. Boshqaruv qarorlari

7.3. Qarorni ishlab chiqish , qabul qilish va nazorat qilish 
Qaror qabul qilishdagi asosiy masala faqat muqobil variantni tanlash emas, balki 
boshqaruv oldida qo‘yilgan maqsadning oqilona echimini topishdan iborat. SHu 
sababli qarorni ishlab chiqish jarayoni, ayrim unsurlar mazmuni xilma-xil va ancha 
murakkabdir. Qarorni ishlab chiqish jarayonida quyidagi savollarga javob topish 
lozim bo‘ladi: 
• Nima qilish kerak (ob’ekt miqdori va sifati)? 
• Qanday xarajat (resurslar) evaziga? 
• Qanday tarzda (texnologiyada) bajarish kerak? 
• Kim uchun bajarish kerak? 
• Qanday muddatda bajarish lozim? 
• Kim tomonidan bajarilishi kerak? 
• Qaysi joyda bajarish lozim? 
• Qanday (iqtisodiy, sotsial, texnikaviy, ekologik) samara beradi? 
Qarorni ishlab chiqish jarayoni vaziyatni tahdil qilish va vazifani aniqlab 
olishdan boshlanadi. Vaziyatni tahlil qilish quyidagilarni amalga oshirishni talab 
qiladi: 
•
tahlil qilinayotgan ob’ekt holatini, uning sifat jihatlarini, resurslar bilan 
ta’minlanganligani tahlil qilish; 
•
mazkur ob’ekt samaradorligini eng yuqori samaraga ega bo‘lgan o‘xshash 
ob’ekt bilan taqqoslash; 
•
taqqoslanayotgan ob’ektlar ko‘rsatkichlari o‘rtasidagi tafovutlar sababini 

---

aniqlash; 
•
adabiyotlar manbaini, ilmiy-tadqiqot ishlari bo‘yicha hisobotlarni, patent fondi, 
iste’molchilar imkoniyatlari va shu kabilarni tahlil qilish; 
•
ishlab chiqaruvchi va raqobatchilardagi ishlab chiqarishning tashkiliy-texnik 
darajasini tahlil qilish; 
• mazkur ob’ektning taraqqiyot yo‘nalishlarini shakllantirish va h.k. 
Qaror modelini ishlab chiqish va maqbul variantni ajratib olish esa mezonlarni 
tanlash bilan bevosita bog‘liq. Mezonlarni tanlash vazifalarning har xil variantlarini 
muhokama qilish, ularning kuchli va zaif tomonlarini aniqlashdan boshlanadi. Bu 
masalani hal qilishda taklif qilingan variantalarni iqtisodiy tahlil qilish muhim 
ahamiyatga ega. Berilgan variantlarni tahlil qilishda matematik, grafik, mantiqiy va 
boshqa usullar qo‘llaniladi. Tanlab olingan variantning maqsadga muvofiqligi va 
afzalligi iqtisodiy, ijtimoiy, siyosiy, texnik va boshqa mezonlar bo‘yicha umumiy 
tarzda baholanadi . Eng maqbul qarorni ishlab chiqish ko‘p jihatdan omilkor 
kishilarning va ayniqsa, kelgusida shu qarorni bajaruvchilarning fikri naqadar to‘la 
hisobga olinganligiga bog‘liq.