Veterinariya va chorvachilikni rivojlantirish davlat qumitasi samarqand veterinariya meditsinasi instituti

 
Nazorat savollari: 
1.
Apparatning paxtani terish darajasi qanday omillarga bog’liq? 
2.
Apparatning paxtani chala terish darajasi nimalarga bog’liq? 
3.
Apparatning paxtani yerga to’kish darajasi nimalarga bog’liq? 
4.
Shpindelli baraban o’zish koyeffisiyentining ma’nosi nima va uning 
miqdori terish jarayoniga qanday ta’sir qiladi? 
5.
Shpindellarni aylantiruvchi tashqi tasmaning taranglik kuchi terish 
jarayoniga qanday ta’sir qiladi? Uning minimal va maksimal miqdorlari qanday 
cheklanadi? 
 
AMALIY MASHG’ULOT №-11 
MAVZU: SHPINDEL SIRTINING FAOL QISMINI ANIQLASH 
Mashg’ulot o’tkazishdan maqsad: 
talabalarga gorizontal shpindelli 
paxtaterish mashinasi (GShPTM)ni ishga tayyorlash texnologiyasini o’rgatish va 
asosiy sozlanishlarini bajarish ko’nikmalarini berish.
Kerakli jihozlar:
GShPTM yoki uning terish apparati, chilangarlik asboblari, 
plakatlar, ruletka, o’quv filmlari.

---

47 
O’qituvchi talabalarga: 
1. O’quv joyida mavjud bo’lgan GShPTM yoki 
uning terish apparati (TA) ni tuzilishi (1-rasm), texnologik jarayonini 2-rasm asosida 
tayyorlangan plakat yordamida tushuntiradi. Mashinaishiga qo’yiladigan ATTlarni 
izohlaydi.
4.12.1-rasm.
Gorizontal shpindelli paxta terish apparatining sxemasi:
1,9-kassetalar; 2,13-kasseta podshipniklari; 3-kasseta krivoshipi; 
4-krivopish g’altagi; 5-yo’lakcha; 6-baraban (rotor) vali; 7-ajratkichga 
harakatuzatuvchi shesternyalar; 8-namlagich yostiqchalari; 10-ajratkich likopchasi; 
11-ajratkich vali; 12-shpindel. 
Apparat quyidagicha ishlaydi. G’o’za poya shoxlari yo’naltirgich 1 yordamida 
100 mmgacha bo’lgan qalinlikdagi jismga aylantrilib, terish kamerasi 2 ga majburan 
tortib kiritiladi.
Kasseta 3 shpindellari 4 yo’lakcha 6 ta’sirida terish kamerasi 2 ga deyarli 
perpendikulyar yo’nalishda A joyida kiritiladi va g’o’zapoyaning siqilgan 
shoxlarining ichida, birjoyda aylanib turadi, chunki mashinaning yurish tezligi V
m 
va 
kassetaning baraban bilan birgalikda aylanma harakatidan oladigan urunma tezlik V
b
o’zaro teng bo’ladi. Shu sababli o’z o’qi atrofida aylanayotgan shpindel, g’o’z 
aoralig’iga kirayotganida, uchratgan paxtani tishlari bilan ilintirib, o’z ustiga halqa 
ko’rinishida o’rab oladi. Paxtani o’rab olgan shpindelni g’o’za shoxlari orasidan V 
joyida sug’urib olgan kasseta VS oralig’ida keskin burilib, shpindelning aylanishini 
keskin tezlatadi. Markazdan qochirma kuch ta’sirida xas-cho’plar darcha 5 dan 
tashqariga chiqib ketadi. Shpindel ajratkichga tekkan vaqtdan boshlab, baraban bilan 
birga aylanayotgan kasseta teskari tomonga, orqasiga, burilishi hisobiga shpindelning 
ajratkichga tegib turish vaqti uzoqroq bo’lib, unga o’ralgan paxta to’liq ajratilib 
olinadi (kassetaning SD yo’lida). Kassetaning bunday, ya’ni orqa tomonga burilishi 
hisobiga shpindelning tezligi keskin kamayadi. Inersiya kuchi ta’sirida shpindelga 
o’ralgan paxta o’rami qisman bo’shalib, uni sidirib tushirish osonlashadi. Ajratkich 
irg’itgan paxta qabul kamerasi 8 ga tushib, u yerdan havo yordamida bunkerga 

---

48 
uzatiladi. Ajratkichdan uzoqlashgan shpindellar kassetasi namlagich yostiqchalariga 
urilib, uning yassi sirti bo’ylab dumalab o’tishi hisobiga yuvilib tozalanadi.