Veterinariya m I k r o b I o L o g I y asi

Biokimyoviy xususiyatlari.
Cl. botulinum
glyukoza, levulyoza, maltoza, gliserin, 
dekstrin, salisin, adonit, inozitlarni parchalab, kislota va gaz hosil qiladi.
Chidamliligi. 
Qo‘zg‘atuvchining vegetativ hujayralari tashqi muhitning har xil 
omillariga chidamsiz. 80
0
C haroratda 30 daqiqada, qaynatganda 2-5 daqiqada o‘ladi.
Qo‘zg‘atuvchi sporalari juda chidamli. Ular 5-6 soat qaynatilganida halok bo‘ladi. Shuning 
uchun botulizm sporasini zarasizlantirish uchun uni 120
0
Cda 30 daqiqa avtoklavlash kerak. 
Sporalar past haroratga chidamli va -190
0
C da o‘lmaydi. -16
0
C da bir yil saqlanadi. Shuning 
uchun ko‘p miqdorda sporasi bor muzlagan substratlar zaharli bo‘lishi mumkin. Ular suyuq 
moddalarda qaynatilganda 15-20 daqiqadan keyin, zich moddada esa 2 soatdan keyin 
parchalanadi. Bakteriya sporalari 5% li fenolda bir sutka, 10% li xlorid kislotasi uy 
haroratida bir soatda, 40% li formalin ikki barobar suyultirilganda 24 soatda o‘ldiradi. 
Patogenligi.
Anaerob sharoitlarda hayvon organizmi, o‘simlik va hayvon 
mahsulotlarida, hamda maxsus oziqa muhitlarda 
Cl. botulinum
neyrotoksinlar guruhiga 
kiruvchi kuchli ekzotoksin hosil qiladi. Bu toksin barcha ma‘lum tabiiy zaharlardan 
kuchli bo‘lib, uning 10 mg kristali shakli butun yer shari xalqini zaharlashi mumkin ( S. 
Martinov, 1969). Toksin tarkibida beshta faktori bor- neyrotoksin, gemolizin, gemolizin-
gemagglyutinin, lipaza va proteaza. Itlar, mushuklar, bo‘ri, kayotlar va boshqa yirtqichlar 
kasallikka chidamli.Laboratoriya hayvonlaridan oq sichqon, dengiz cho‘chqasi va 
quyonla botulinum toksinining barcha toksinlariga moyil. 
Patogenezi. 
Botulizm 
toksikoinfeksiya hisoblanadi. Toksin organizmga oziqa bilan kiradi. Bunda markaziy nerv 
sistemasi kuchli zararlanadi. Qondan toksin organlarga o‘tib, nerv elementlarini zararlaydi. 

---

77 
Bel mator markazlari neyronlariga va uzunchoq miyaga ta‘sir etib, falajlanish belgilarini 
paydo qiladi.