«ветеринария» ихтисослиги бўйича олий ўҚув юртлари учун қЎлланма ички юқумсиз касалликлар фанидан

Режа:
24.1. Ретинол етишмовчилиги
24.2. В гуруҳи гиповитаминозлари
Машғулотнинг мақсади: талабаларга гиповитаминозларни даволаш ва витаминли препаратларни касал ҳайвонга қўллашни ўргатиш.
Керакли жиҳоз, реактив ва асбоб-ускуналар: витаминли препаратлар намуналари, стерил шприц ва игналар, клиник текшириш асбоблари, клиник соғлом ва касал ҳайвонлар.
Машғулотнинг бориши: Гиповитаминозлар - деганда организмда витаминларнинг етишмовчилиги туфайли келиб чиқадиган касалликлар тушунилади. Авитаминозлар (организмда витаминларнинг умуман бўлмаслиги) табиий шароитларда жуда кам қайд этилади. Йигирмадан ортиқ витаминлар ва витаминсимон моддалар маълум бўлиб, биологик фаол моддалар сифатида ҳайвонлар организмида кечадиган турли биокаталитик жараёнларда қатнашиши билан уларнинг ҳаёт фаотиятини меъёрда бўлишини таъминлайди. Витаминларнинг ўзлари эмас, балки уларнинг биокимёвий трансформацияси маҳсулоти ҳисобланган кооферментлар биокаталитик фаоллик хусусиятига эга бўлади. Кооферментларнинг махсус оқсиллар билан бирикишидан тегишли ферментлар ҳосил бўлади. Витаминларнинг кооферментларга айланиши ва бошқа фармокологик қонуниятларнинг бузилиши витаминлар етишмовчилигига сабаб бўлади. Витаминларнинг кооферментлик, яъни гормонал таъсири ҳам (Д витаминининг фаол шакллари ва б.) маълум. Шунинг учун уларни гиповитаминозлардан бошқа касалликларда ҳам қўллаш мумкин (туғруқдан кейинги гипокальциемия ва б.).
Кўп ҳолларда ҳайвонларда полигиповитаминозлар қайд этилиб, ноаниқ клиник белгилар билан сурункали тарзда кечади.
Гиповитаминозларнинг сабаблари экзоген, эндоген ва аралаш характерда бўлиши мумкин. Экзоген омилларга витаминларнинг озиқалар билан меъёридан кам миқдорда тушиши мисол бўлади. Қўйидагилар эндоген омиллар ҳисобланади: а) айрим физиологик ҳолатларда (бўғозлик, сут бериш даври) ва патологик жараёнлар пайтида (кахексия, тиреотоксикоз, юқумли касалликлар ва б.) витаминларга бўлган эҳтиёжнинг ортиши; б) ҳазм тизими касалликлари пайтида витаминлар сўрилишининг ёмонлашиши ёки уларнинг парчаланишиникучайиши; в) жигар ва ошқозон ости бези касалликларида ёғда эрувчи витаминлар сўрилишининг ёмонлашиши. Булардан ташқари гиповитаминозлар уларнинг биологик фаоллигини пасайтирувчи ёки бутунлай йўқотувчи таъсирга эга бўлган моддалар - «антивитаминлар»нинг таъсирида ҳам келиб чиқади.