«veterinariya farmatsevtikasi» kafedrasi

14-mavzu. Markaziy asab tizim faoliyatini qo‘zg‘atuvchi moddalar.
Reja
1.Kofein guruxi preparatlarni o‘zaro ta’sir xususiyatlari.
2.Kamfora guruhi preparatlarini o’zaro ta’sir xususiyatlari
3.Nafas markazi stumlyatorlarni o‘zaro ta’sir xususiyatlari

Markaziy asab tizimi ishini qo‘zg‘atuvchi moddalar, asosan tanlab ta’sir ko‘rsatish xususiyatiga ega. Ushbu dori vositalari, qo‘yidagi guruhlardan iborat.

1. 
   Asabni stimullovchi moddalar – bu guruhga mansub moddalar bosh miya po‘stlog‘ining yuqori markazlariga ta’sir ko‘rsatadi.
   

Bunday preparatlar terapevtik dozalarda hayot uchun zarur bo‘lgan, uzunchoq miyada joylashgan markazlarga quzg‘atuvchi ta’sir etsa, zaharli dozalarida esa ular ta’siri orqa miyada namoyon bo‘ladi. Asab stimulyatorlari organizmni tashqi ta’surotlarga bo‘lgan sezuvchanligini oshirib, charchoqni pasaytiradi va ish faoliyatini oshiradi.
Amaliyotda keng tarqalgan asab stimulyatorlari qatoriga qo‘yidagi birikmalar kiradi:
Metilksantinlar (kofein), fenilalkilaminlar (fenalin), piperidin unumlari ( eridil) va sidnonimin unumlari ( sidnokarb).

2. 
   Analeptiklar – markaziy asab tizimiga umumiy ta’sir ko‘rsatuvchi stimulyatorlar hisoblanadi ( tiklash yoki tiriltirishi mumkin). Ular neyronlar aro asab ta’sirotlari o‘tkazuvchanligini yengillashtirib, qo‘zg‘alish holatini kuchaytirishi yoki to‘xtatishi mumkin.
   

Aneleptiklarning ta’siri amalda barcha darajada yuzaga kelib, uning har bir preparati markaziy asab tizimining biron - bir bo‘limiga ta’sir ko‘rsatishi bilan xarakterlanadi.
Stimullovchi analeptiklardan, hayot uchun zarur bo‘lgan, asosan uzunchoq miyada joylashgan, nafas olish va tomirlarni harakatlantiruvchi markazlariga ta’sir ko‘rsatuvchi dori moddalari, ko‘proq qiziqish o‘yg‘otadi.
Analeptiklar kimyoviy tuzilishi bo‘yicha qo‘ydagi guruhlarga bo‘linadi.

• 
  Bisiklik ketonlar (kamfora) alkilirlashgan kislota amidlari (kordiamin), glyutarrimidlar (bemegrid). Nafas olish markazlarini stimullovchi analeptiklarga lobelin va sititon preparatlari kiradi.
  

3.