«veterinariya farmatsevtikasi» kafedrasi

Kofein guruxi preparatlarni o‘zaro ta’sir xususiyatlari.
Kofein (Coffeinum) — alkaloid; choy bargi, kofe urugʻi va kola yongʻogʻidan, shuningdek, sintetik yoʻl bilan olinadi. Markaziy nerv va yurak-tomir sistemalariga qoʻzgʻatuvchi taʼsir koʻrsatadi, shuning uchun ham shu sistemalar faoliyati susayganda, narkotik va uxlatuvchi moddalardan zaharlanganda, miya qon tomirlari torayganda quvvatni oshiruvchi dori sifatida qoʻllanadi
KOFEIN-BENZOAT NATRIYA
Farmakodinamikasi
Kofein – choy barglari, kofe urug‘larida saqlanadigan alkaloiddir. Preparatning farmakologik xususiyatlari markaziy va periferik samaralarga ajratiladi. Markaziy samaralar o‘z navbatida psixostimulyatsiya qiluvchi va analeptikka bo‘linadi. Kofein-benzoat natriyning psixostimulyatsiya qiluvchi ta’siri uning markaziy nerv tizimida (MNT) purinergik (adenozin) A-1 va A-2 retseptorlariga ta’siri mexanizmida adenozinga nisbatan antagonizmi bilan bog‘liq. Adenozin MNT funksiyasini susaytirishi ma’lum. Preparatning ta’siri ostida ruhiy faoliyat, aqliy va jismoniy ish qobiliyati oshadi. Psixostimulyatsiya qiluvchi samarasi bevosita dozaga bog‘liq. Past dozalari MNT funksiyasini rag‘batlantiradi, yuqori dozalari – susaytiradi (nerv xujayralarini holdan toyishi hisobiga).
Kofein-benzoat natriyning analeptik ta’siri uning uzunchoq miyaning nafas va gemodinamik markazlariga ta’siri bilan bog‘liq. Buning oqibatida nafas tez-tezligi va hajmi oshadi.
Preparatning periferik samaralari turlicha va uning dozasi va qon tomirlarga va miokardga ta’siri bilan bog‘liq. Koronar qon oqimi dastlab kuchayadi, so‘ngra pasayadi, buyrakdan qon oqimi oshadi, qorin bo‘shlig‘idagi, teridagi qon tomirlar torayadi. Preparatning ta’siri ostida markaziy qon aylanishi susayadi va orqa miya suyuqligining bosimi pasayadi, bu uning migrenda samaradorligi bilan tushuntiriladi. Preparatning yurakka ta’siri turlicha. Past dozalarda u musbat inotrop samara, yuqori dozalarda esa – musbat xronotrop samara ko‘rsatadi. Ayrim odamlarda taxikardiya va hatto aritmiya chaqirishi mumkin.