Вазирлиги тошкент давлат миллий рақс ва хореография олий

“Маърифий комедия” 
 
ХIV асрнинг бошида Италия танназулга юз тутади. Икки оламшумул воқеа, яъни 
Константинопол (Истамбул)нинг турклар томонидан босиб олиниши (1453) ва Колумб 
томонидан Американинг очилиши (1492) вақти билан Италиянинг иқтисодий юксалиши 
имконларини йўққа чиқаради. Унинг Ғарб билан Шарқ орасидаги якка воситачилик 
мавқеи барбод бўлади. Мамлакатда савдо-тижорат ишлари орқага кета бошлайди. 
Буржуазиянинг иқтисодий ва сиёсий жиҳатдан кучсизланиши дворянлар табақасининг 
кучайишига олиб келади. Италияга қўшни Франция ва Испания давлатлари миллатнинг 
тарқоқлиги, 
Италия 
шаҳарлари 
обрў-эътиборининг 
пасайишидан 
фойдаланиб, 
мамлакатнинг энг бой вилоятларини эгаллаб олади.
Италия Уйғониш даври кейинги босқичи драмматургиясининг етук намунаси 
бўлмиш Николло Макиавеллининг (1469-1527) «
Мандрагора
» (1514) юқоридаги саёз 
пьесалар қаршисида ўз мазмундорлиги билан ажралиб туради. Атоқли ёзувчи,тарихчи, 
сиёсатчи Макиавелли бу комедиясида Ариосто анъанасини давом эттириб, ҳажвкорлик 
санъатини янги босқичга олиб чиқади. Янги давр ҳаётига теран назар ташлаган киши 
беҳуда шодлик учун асос тополмаслиги аниқ эди. Шу боис Макиавелли комедиясида 
ўкинчли кечмишлар ҳажв оҳангларига қоришиқ тарзда ифодаланади. “Мандрагор” асари 
чўпонлар хори билан бошланади. 
Трагедия 
Трагедия гуманистик драматургиянинг иккинчи жанридир. Комедия ўз мавзуи ва 
мафкуравий йўналишига кўра шаҳар буржуа жамиятига қаратилган бўлса, трагедия 
оқсуяклар доирасига мўлжаллаб яратилди. XVI аср итальян таргедиялари Софокол, 
Еврипид ва асосан, Сенека асарларига тақлидий тарзда дунёга келди. Уларда комедияга 
қараганда антик драма қоидаларининг яна ҳам кенг ўрин олгани табиийдир. Муаллифлар 
хор, миф, афсоналар ва яна ўрин, вақт, хатти-ҳаракат бирлиги деган қоидалар жамини 
антик драмадан бекаму-кўст қабул қилиб оладилар. Бу трагедиялар даврнинг кенг 
ижтимоий ва фалсафий мавзуларидан узоқ бўлиб қолди.

---

23 
Ж.Триссинонинг “
Сафонисба
” (1515) трагедияси шундай асарларнинг дастлабкиси 
бўлди. Унда ҳар нечук, ватанпарварлик туйғуси маълум даражада ифода этилган, лекин бу 
пьесадан кейинги асарлар “даҳшатлар трагедияси” тарзида дунёга келди. Ж.Ручеллаи, 
Л.Аламанни, С.Сперони, Л.Дольче каби драматургларнинг Сенеканинг “қонли 
трагедиялари” га тақлидан ёзилган асарларида ўта даҳшатли қотилликлар содир бўлади, 
қонга беланган шаҳидларнинг дод-фарёдлари эшитилиб туради.