Вазирлиги Самарқанд иқтисодиѐт ва сервис институти

Ўз-ўзини текшириш учун саволлар 
1. Корхона молиявий инвестицияларининг зарурлиги нимада намоѐн 
бўлади? 
2. Корхона қимматли қоғозлари портфеллари таркиби нимадан ташкил 
топади? 
Топшириқлар 
1. БҲМС №12ни ўрганиб унда молиявий инвестициялар тўғрисидаги 
маълумотларни таҳлил қилинг. 
2. Корхоналарда инвестициявий стратегия турларини айтиб беринг. 
 
9.2-мавзу. Корхона қимматли қоғозлар портфелини бошқариш
 
Асосий саволлар: 
1.Корхона фонд портфелининг диверсификацияси. Корхона 
фонд портфели самарадорлигини баҳолаш 
2.Қимматли қоғозлар портфелининг мониторинг
3.Акционерлик жамияти қимматли қоғозлари инвестицион 
жалб этувчанлигини баҳолаш 
4.Портфел инве стициялар билан боғлиқ рисклар ва уларни 
бошқариш усуллари. 
 
Таянч сўз ва иборалар 
Қимматли қоғозлар, риск, акционерлик жамияти, корхона фонд 
портфелининг диверсификацияси.
 
1.Корхона фонд портфелининг диверсификацияси. Корхона 
фонд портфели самарадорлигини баҳолаш 
 
Инвестиция билан боғлиқ рискларни камайтириш усулларидан бири бу 
банкларнинг инвестиция портфелздш диверсификация қилишдир. Инвестиция 
портфелини диверсификация қилиш банкнинг инвестиция портфелида турли 
хил купдан куп қимматбаҳо қоғозларнинг мавжудлиги эришигште билдиради. 
Диверсификация усулида инвестиция сиѐсатини амалга оширишда қимматбаҳо 

---

115 
қоғозларнинг хар хил хусусиятларини ҳисобга олиш лозим.
Тижорат банклариниг қимматбаҳо қоғозлар портфелини 
диверсификация қилишнинг қуйидаги турлари мавжуд. Булар диверсификация 
қилиш, қимматбаҳо қоғозларнинг эмитентлари бўйича диверсификация қилиш 
ва бошқалар. 
Қимматбаҳо қоғоз сифатига доир диверсификация мақсади - рискни 
минималлаштириш (у эмитентнинг ўз мажбуриятларини бажара олмай 
колишлик эхтимоли билан белгиланади). Шу муносабат билан акция 
сифатининг таъминланганлик даражаси бўйича диверсификация усули хам 
мавжуд бўлиб, , назариѐтчилар фикрича, у бир қатор омилларни ўрганиб 
чиқишни талаб килади: Булар эмитент кандай фаолият билан шугулланишини, 
акция даромади, дивидент миқдори, компания акцияошииг жорий нархи, 
захираси, компанияни ким бошқараѐтганлиги ва бошқалар бўлиб, кўрсатилган 
саволларга жавобни эмиссия проспекти ва биржа ахборотномадаридан олиш 
мумкин. 
Қимматбаҳо қоғозларнинг географик таркалишига ниссатан 
диверсификация мақсади - тегишли районлардаги иқтисодий кийинчиликлар 
руй берганда юзага келадиган рискларни камайтиришдан иборат ҳисобланади. 
Қимматбаҳо қоғозларнинг тўлаш муддати бўйича диверсификация 
мақсади - фоиз ставкаларининг тебраниши билан боғлиқ рискларнинг олдини 
олишдан иборатдир. Бу инвестиция сиѐсатини амалга оширишда тижорат 
банклари. одатда қимматбаҳо қоғозларнинг тугатилиш муддати оуйича 
погонали струкгурадан фойдаланишади. Бундан погонали структура 
аатижасида муддати тугаган киммматбаҳо қоғозлар булмайди ва уларни ўзок 
яуддатли юқори даромадли қимматбаҳо қоғозларга реинвестииция килиш 
имкони тугилади. 
Қимматбаҳо қоғозларнинг фоиз даражалари прогнози амалиѐтда 
юзариядан фарқ килади. Шунинг учун тижорат банклари прогноз 
ютижаларининг ишончлилик даражасини ошириш мақсадида фоиз 
ставкаларини таркибини таҳлил киладилар. 
Одатда жахон амалиѐтида тижорат банклари ўз инвестиция сиѐсатини 
ишлаб чиқариш ва амалга ошириш учун бошқариш структурасида махсус 
инвестиция булимларини ташкил қилишади. Булимдаги ходимлар сони бир 
қатор омилларга боғлиқ булиши мумкин. Б улар: қимматбаҳо қоғозлар 
портфели катталиги, булим томонидан қимматбаҳо қоғозларни сотиш ва сотиб 
олиш бўйича бажариладиган функцияларга, банкнинг мижозларига 
кўрсатадиган хизматларга, қимматбаҳо қоғозлар тури ва сифатига ва 
бошқаларга боғлиқ бўлади. Булим ишчиларининг малакаси канчалик юқори 
булса, улар бажараѐтган вазифа, ишнинг сифати хам шунчалик юқори бўлади.