Вапаев Рустамнинг

D. B. - В. V. Давйдов Елконин кўра , ўқув фаолияти:
- ижтимоий ўз мазмунига кўра (инсоният томонидан тўпланган маданият ва fanning барча бойликларини ўзлаштиради);
- ўз мазмунида омма (ижтимоий аҳамиятга ега ва ижтимоий қадрланади);
- уни амалга ошириш шаклидаги жамоатчилик (ижтимоий ривожланган меъёрларга мувофиқ амалга оширилади) .
Ўқув фаолияти, биринчи навбатда, шундай фаолиятки, натижада ўқувчининг ўзида ўзгаришлар содир бўлади. Бу-ўз-ўзини ўзгартирувчи фаолият, яъни маҳсулот-бу субъектнинг ўзида уни амалга ошириш давомида юз берган ўзгаришлардир.
Ўқув фаолияти (УД), юқорида кўрсатиб ўтилганидек, илмий тушунчалар соҳасидаги умумлашган ҳаракат усулларини ўз мазмунига ега бўлган йўналтирилган фаолиятдир. У етарли мотивлар билан рағбатлантирилиши керак. Улар фақат унинг мазмуни билан бевосита боғлиқ мотивлар бўлиши мумкин, яъни умумлашган ҳаракат усулларини егаллаш мотивлари, ёки соддароқ қилиб айтганда, ўз ўсиши, ўз такомиллашуви мотивлари. Шахсий муваффақият, шахсий такомиллашув шу билан чуқур ижтимоий мазмун касб етади.
Маълумки, одамлар нафақат мактабда, балки нафақат ўқув фаолияти натижасида, балки мустақил равишда китоб, журнал, radio ва телекўрсатувлардан ўқиш, кино томоша қилиш ва театрга ташриф буюриш, ота-оналар ва тенгдошларнинг ҳикояларидан, шунингдек, ўйин ва ишда билим, кўникма ва малакаларга ега бўладилар. Шунинг учун УД [5] ни ташкил етувчи ўқитувчи раҳбарлигида боланинг мактабда қандай билим олиши, қандай йўл билан ва қандай шарт-шароитларга ега бўлиши керак, деган саволни кўтариш қонунийдир.
УД доирасида билим, кўникма ва малакаларни ўзлаштириш бир қатор характерли хусусиятларга ега.
Биринчидан, УД мазмуни илмий тушунча ва қонуниятлар, уларга мос келадиган билиш вазифаларини ҳал етишнинг умумназарий йўлларидан иборат.
Иккинчидан, бундай мазмуннинг ўзлаштирилиши фаолиятнинг асосий мақсади ва асосий натижаси сифатида ҳаракат қилади (фаолиятнинг бошқа турларида билим ва кўникмаларни ўзлаштириш ён натижаси сифатида ҳаракат қилади).
Учинчидан, УД жараёнида ўқувчининг ўзи ўз предмети сифатида ўзгариб боради, боланинг ақлий ривожланиши воқеликка назарий муносабат каби асосий ўсимликларнинг егалланиши туфайли юзага келади. Ўқув фаолиятининг маҳсули-бу уни амалга ошириш жараёнида субъектнинг ўзида содир бўлган ўзгаришлардир .
Мактабнинг вазифаси фақат мактаб ўқувчиларининг ақлий фаолиятини ривожлантириш емас, балки уларни шундай фикрлаш даражасидан тарбиялаш бўлиб, енг аввало инсоннинг замонавий онг шаклларига йўналтирилишига ёрдам беради. Тафаккурнинг назарий даражаси шу талабга мос келади. Талабалар муайян муаммоларни ҳал қилиш учун фақат individual йўлларини ўрганиш ва улар учун хусусий билим тайёр йиғиндисини берилган бўлса, иккинчиси, анъанавий таълим тақдим емас. УД тушунчасида тушунилганидек, мактаб ўқувчиларининг тафаккури уларнинг ўқув фаолиятини шакллантиришда назарий даражага кўтарилади. Тарбиявий вазифани ҳал етишга қаратилган бу фаолият ўзининг алоҳида еҳтиёжлари ва мотивларига, ўзининг махсус тузилишига ега бўлиб, унда енг муҳим ўрин аниқ тарбиявий вазифалар ва ҳаракатларга тегишли.