«Valeologiya asoslari»

Adabiyotlar:

1. 
   Adler M. Azbuka SPIDa; Mir, 1991 yil
   
2. 
   Boyko A.F. Ne jdite pervogo zvonka!-M, FiS, 1990,-208 s.
   
3. 
   Vernik B.I., Volyanskiy YU.L., Marchuk L.M. Sindrom priobretennogo immunodeffitsita. Vozmojnыe mexanizmы vzaimodeystviya virusa immunodefitsita cheloveka s oshibkami organizma: Xarkov, 1988.
   
4. 
   Kuznetsov V.P. Sistema interferona pri VICH-infeksii. Voprosы virusologii. 1991, t.36 №2, s.9296
   

3-Mavzu: Ovqatlanish va salomatlik
Reja

1. 
   Kishining hayoti va faoliyatida ovqatlanish
   
2. 
   O‘ta ortiq og‘irlikdagi semiz kishining ovqatlanishi
   
3. 
   Ovqatlanish va kasallik
   
4. 
   Ovqatlanishdan to‘g‘ri foydalanish
   

Ortiqcha og‘irlik yurak-qon tomir kasalligini rivojlanishini oshib borish xavfi, eng muhim omillardan biridir. Barcha odamlar turli-tuman tarzda tuzilgan. Odamning bo‘yidan kelib chiqqan holda optimal og‘irlik doirasida aniqlash mumkin. Buning uchun jadvaldan foydalanish zarur. Tana massasi ko‘rsatkichidan foydalaniladi (TMK). Bo‘yga mos keladigan, nuqtadan gorizontal chiziq o‘tkaziladi. Bunda kesishgan joyini toping (10.1.-jadval). Undan keyin olingan natijani baholang.

Agarda tana massasi ko‘rsatkichi:
18,5 dan past bo‘lsa, unda bir necha kilogramm to‘plami zarur bo‘ladi.
20 dan 25 gacha bo‘lsa- og‘irlik optimal doirada bo‘ladi.
26 dan 30 gacha bo‘lsa bir necha kilogramm og‘irlikni tashlash zarur.
31 dan yuqori bo‘lsa, unda muhimi og‘irlikni tashlash kerak, chunki 25 dan 30 gacha oraliqda bo‘lishi kerak.
Yurak kasalligini rivojlanishi 0,1 jadvali shunga bog‘liq bo‘ladiki, kishi qanchani talablarga mos holda ovqatlanishga bog‘liqdir. Dunyodagi barcha olimlar yurakka foyda keltiradigan, mahsulotlarni aniqlashga harakat qilmoqdalar. Ularni hisoblashlariga ko‘ra, muntazam ravishda shokoladni va chuchuk suvni iste’mol qilish deb tushuniladi, o‘rtacha miqdorda iste’mol qilish esa-kardiologik kasallanish xavfini bir muncha kamaytiradi va shu bilan birga umrini yoki hayotini besh olti yilga uzaytirishga yordam beradi.
Kompleks tadqiqot ishlari shuni ko‘rsatdiki, yurakni aniq ishlashi uchun turli-tuman oziq-ovqat zarur bo‘ladi. Ayniqsa foydali tomoni shundaki, agarda unga ettita “sehrlaydigan” ajralmas qism kiradi. Vino va shokoladdan tashqari ro‘yxatga mevalar, sabzavotlar, baliqlar, yong‘oqlar va chesnoklar kirgan.
Olimlarning aniqlashiga ko‘ra, tuz qon bosimini oshishiga olib keladi. Qattiq hayajonlanish tezda qon bosimining oshishiga olib keladi. Uzoq davom etadigan surunkali qattiq hayajonlanish ko‘rsatikichi arteriyada qon bosimining oshib ketishini rivojlanishiga yordam beradi. Kam harakat qilish hayot tarzini o‘tkazuvchi shaxslarda, ya’ni o‘ziga xos yuqori jismoniy faollikka ega bo‘lgan kishilarga nisbatan arteriyada qon bosimini oshib ketishini rivojlanish ehtimoli 20-50 % ga ko‘pdir.