Valeologiya asoslari


Atrof-muhitning inson salom atligiga ta’siri



Download 2,73 Mb.
Pdf ko'rish
bet27/59
Sana01.02.2022
Hajmi2,73 Mb.
#423830
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   59
Bog'liq
2 5348144322665517312

Atrof-muhitning inson salom atligiga ta’siri. 
Inson hayoti tabiat 
bilan uyg'unlikda kechadi, degan qarash yetakchi sanaladi, binobarin 
r o 'y beradigan tabiiy o fatlar in so n to m o n id a n sodir etilgan salbiy 
x a tti-h a ra k a tla r u ch u n tabiiy k u c h la r yuborgan ja z o sifatida talqin 
etilgan. A na sh unday h a lo k a tla rn in g oldini olishda eng m aqbul yo'l
— tabiatg a ziyon yetkazm aslik, u n i asrab-avaylash va boyitishdan 
iborat. M azkur g 'o y a m o h iy a tid a so g 'lom tu rm u sh tarzining asosiy 
k a te g o riy a la rid a n biri o 'z ifo d a s in i to p a d i. D a rh a q iq a t, ta b ia t, 
shuningdek, atro f-m u h it m usaffoligiga erishish kishilar o'rtasid a keng 
tarq alad ig an va inson salom atligiga jid d iy xavf soladigan yuqum li 
xastaliklar kelib chiqishining oldini oladi. Turli yuqum li kasalliklarning 
kelib chiqishida m uhim m an b a b o 'lu v ch i om illar sifatida issiq va 
sovuq havo, ochlik, ruhiy iztiro b , buzilgan ta o m n i iste’m ol qilish, 
to z a lik va a tro f-m u h it o z o d a lig ig a am al qilm aslik, tu rli zararli
51


h a s h a r o t l a r ( p a s h s h a , c h iv in , k a n a , s ic h q o n , k a la m u s h v a
boshqalar)ning ko'payishi va havo (atm osfera)ning ifloslanishi kabilar 
misol bo'ladi.
Zardushtiylik dinining m uqaddas kit obi «Avesto»da bu borada ilgari 
surilgan fikrlar, ayniqsa, diqqatga sazovordir. Asarda sanitariya masalalari 
xususida so'z yuritilar ekan, atrof-m uhit ozodaligiga erishish yo'llari 
ko'rsatib beriladi. Xususan: axlatlarni berkitish, ifloslangan joylarni 
tuproq, tosh yoki kul bilan ko'm ib tashlash. Shu yo'l bilan m ikroblar 
o'ldirilgan va kamaygan. Shuningdek, m ikroblarni olov, issiqlik va 
sovuqlik vositasida yo'qotish «Avesto»da eng sam arador poklovchi va 
xavfni b artaraf etuvchi vosita sifatida e ’tiro f etiladi. Olov bilan h a tto
kiyim -kechaklar zararsizlantirilgan. Kimyoviy yo'l, kul, sirka, sharob, 
turli giyohlar, isiriq piyoz, aloe va boshqalam i tutatish yoki ularning 
suvini tom izish bilan ham turli m ikroblar o'ldirilgan.
A trof-m uhit ozodaligini saqlash kishilar salom atligini t a ’m inlovchi 
m u h im o m ild ir. D a rh a q iq a t, a tro f-m u h itn in g ifloslanishi tu rli 
m ik r o b la r n in g k o 'p a y is h i h a m d a u la r n in g y a s h o v c h a n lig in i 
t a ’m inlovchi m u h itn i yuzaga keltiradi. Shu bois ushbu m eto d ik
tavsiyalar orqali o 'quv ch i uy-joylarni to za tutish, shaxsiy gigiyenaga 
am al qilish, aholi yashaydigan joyni zararli narsalardan tozalash, 
shuningdek, kishilarga soya beruvchi daraxtlarni kesmaslik, aksincha, 
daraxtlar ekish kabi xayrli ishlarni qilishga undovchi d a ’vatlarga am al 
qilishga o 'rg an a boradi.
S og 'lom tu rm u sh tarzi asoslariga b ag 'ish lan g an o 'q u v fan lari 
o'quvchi-y oshlarning odam sog'lig'i, unga t a ’sir etadigan om illar va 
uni yaxshilash usullari xaqidagi bilim larini kengaytiradi. S og'liqni, 
tabiiy m uhitni tadqiq qilishning eng oddiy usullarini o'zlash tirish, 
o 'z -o 'z in i kuzatish, atrof-m uhitni yaxshilash, ekologiya va gigiyenaga 
doir bilim larni targ 'ib qilish bilan bog'liq bo'lgan o 'q u v va m alakani 
rivojlantiradi.
O 'quv-tarbiya jarayonida sog'lom turm ush tarzi to 'g 'risid a olingan 
bilimlar, hayot davom ida keng qo'llanilib, oila va m ahallada «Sog'lom
avlod», «Sihat-salom atlik» yili Davlat dasturlarini am alga oshirishga 
yordam berishi lozim. A tro f-m uh itn i m uhofaza qilish va unga salbiy 
t a ’sir qiluvchi om illarga qarshi kurashish m aqsadida quyidagilarga 
e ’tibo r qaratish zarur:
— 
y o sh la rg a e k o lo g ik b ilim la r b e rish , k erakli k o 'n ik m a va 
m alakalarni hosil qilish va ekologik m adaniyatni shakllantirish;
5 2


— o d am so g‘lig‘iga t a ’sir etad ig an om illarn i bilish. O dam nin g 
s a lo m a tlig in i o ‘rg an ish d a ekologiya b ila n m e d its in a n in g o ‘z a ro
b o g ‘liqligi; o d am n in g o ‘z salom atligi va a tro f-m u h itn i m uh o faza 
qilishga javobgarligi; salom atlikning atro f-m u hitga bog‘liqligi xaqidagi 
bilim lar;
— tab iiy om illarn in g salom atlikka t a ’siri; ekologik o m illa r va 
kasalliklarning tarqalishi;
— o d am n in g x o ‘jalik faoliyatiga b o g iiq h o ld a tab iiy m u h itn in g
o'zgarishi: atrof-m uhitning qishloq xo‘jaligi va sanoat chiqindilari bilan 
ifloslanishi; tra n sp o rt a tro f-m u h itn i ifloslantiruvchi om il ekanligi;
— ta b ia tn i m u h o fa z a qiluvchi ja m o a t ta s h k ilo tla ri, u la rn in g
vazifalari;
— tabiat va odob-axloq. Tabiiy zahiralardan ayam ay foydalanishning 
oldini olish;
— o b -h av o , iqlim va yashil o'sim lik larnin g gigiyenik aham iyati;
— atro f-m u h itn in g inson salom atligiga t a ’siri.
E kologiya va salom atlik m avzusida tu rli xil tad b irla r o 'tk az ish , 
yuqorida keltirilgan vazifalarni am alga oshirish, a tro f-m u h itg a salbiy 
ta ’sir qiluvchi om illarga qarshi kurashish, kelajak avlodning s o g io m , 
barkam ol o ‘sishiga ijobiy t a ’sir ko ‘rsatadi. •

Download 2,73 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   59




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish