h a s h a r o t l a r ( p a s h s h a , c h iv in , k a n a , s ic h q o n , k a la m u s h v a
boshqalar)ning ko'payishi va havo (atm osfera)ning ifloslanishi kabilar
misol bo'ladi.
Zardushtiylik dinining m uqaddas kit obi «Avesto»da bu borada ilgari
surilgan fikrlar, ayniqsa, diqqatga sazovordir. Asarda sanitariya masalalari
xususida so'z yuritilar ekan, atrof-m uhit ozodaligiga erishish yo'llari
ko'rsatib beriladi. Xususan:
axlatlarni berkitish, ifloslangan joylarni
tuproq, tosh yoki kul bilan ko'm ib tashlash. Shu yo'l bilan m ikroblar
o'ldirilgan va kamaygan. Shuningdek, m ikroblarni olov, issiqlik va
sovuqlik vositasida yo'qotish «Avesto»da
eng sam arador poklovchi va
xavfni b artaraf etuvchi vosita sifatida e ’tiro f etiladi. Olov bilan h a tto
kiyim -kechaklar zararsizlantirilgan. Kimyoviy yo'l, kul, sirka, sharob,
turli giyohlar, isiriq piyoz, aloe va boshqalam i tutatish yoki ularning
suvini tom izish bilan ham turli m ikroblar o'ldirilgan.
A trof-m uhit ozodaligini saqlash kishilar salom atligini t a ’m inlovchi
m u h im o m ild ir. D a rh a q iq a t, a tro f-m u h itn in g
ifloslanishi tu rli
m ik r o b la r n in g k o 'p a y is h i h a m d a u la r n in g y a s h o v c h a n lig in i
t a ’m inlovchi m u h itn i yuzaga keltiradi. Shu bois ushbu m eto d ik
tavsiyalar orqali o 'quv ch i uy-joylarni to za tutish, shaxsiy gigiyenaga
am al qilish, aholi yashaydigan joyni zararli narsalardan tozalash,
shuningdek, kishilarga soya beruvchi daraxtlarni kesmaslik, aksincha,
daraxtlar ekish kabi xayrli ishlarni qilishga undovchi d a ’vatlarga am al
qilishga o 'rg an a boradi.
S og 'lom tu rm u sh tarzi asoslariga b ag 'ish lan g an o 'q u v fan lari
o'quvchi-y oshlarning odam sog'lig'i, unga t a ’sir etadigan
om illar va
uni yaxshilash usullari xaqidagi bilim larini kengaytiradi. S og'liqni,
tabiiy m uhitni tadqiq qilishning eng oddiy usullarini o'zlash tirish,
o 'z -o 'z in i kuzatish, atrof-m uhitni yaxshilash, ekologiya va gigiyenaga
doir bilim larni targ 'ib qilish bilan bog'liq bo'lgan o 'q u v va m alakani
rivojlantiradi.
O 'quv-tarbiya jarayonida sog'lom turm ush tarzi to 'g 'risid a olingan
bilimlar, hayot davom ida keng qo'llanilib, oila va m ahallada «Sog'lom
avlod», «Sihat-salom atlik» yili Davlat dasturlarini am alga oshirishga
yordam berishi lozim. A tro f-m uh itn i m uhofaza qilish va unga salbiy
t a ’sir qiluvchi om illarga qarshi kurashish
m aqsadida quyidagilarga
e ’tibo r qaratish zarur:
—
y o sh la rg a e k o lo g ik b ilim la r b e rish , k erakli k o 'n ik m a va
m alakalarni hosil qilish va ekologik m adaniyatni shakllantirish;
5 2
— o d am so g‘lig‘iga t a ’sir etad ig an om illarn i bilish. O dam nin g
s a lo m a tlig in i o ‘rg an ish d a ekologiya b ila n m e d its in a n in g o ‘z a ro
b o g ‘liqligi; o d am n in g o ‘z salom atligi va a tro f-m u h itn i m uh o faza
qilishga javobgarligi; salom atlikning atro f-m u hitga bog‘liqligi xaqidagi
bilim lar;
— tab iiy om illarn in g salom atlikka t a ’siri; ekologik o m illa r va
kasalliklarning tarqalishi;
— o d am n in g x o ‘jalik faoliyatiga b o g iiq h o ld a tab iiy m u h itn in g
o'zgarishi: atrof-m uhitning qishloq xo‘jaligi va sanoat chiqindilari bilan
ifloslanishi; tra n sp o rt a tro f-m u h itn i ifloslantiruvchi om il ekanligi;
— ta b ia tn i m u h o fa z a qiluvchi
ja m o a t ta s h k ilo tla ri, u la rn in g
vazifalari;
— tabiat va odob-axloq. Tabiiy zahiralardan ayam ay foydalanishning
oldini olish;
— o b -h av o , iqlim va yashil o'sim lik larnin g gigiyenik aham iyati;
— atro f-m u h itn in g inson salom atligiga t a ’siri.
E kologiya va salom atlik m avzusida tu rli xil tad b irla r o 'tk az ish ,
yuqorida keltirilgan vazifalarni am alga oshirish, a tro f-m u h itg a salbiy
ta ’sir qiluvchi om illarga qarshi kurashish, kelajak avlodning s o g io m ,
barkam ol o ‘sishiga ijobiy t a ’sir ko ‘rsatadi. •
Do'stlaringiz bilan baham: