Va muvofiqlashtirish hududiy boshqarmasi

Mavzu: Mustaqillik yillarida Qoraqalpog‘iston Respublikasi.

Reja:

Asosiy tayanch tushunchalar:

Milliy xavfsizlikni ta'minlash, mamlakatning hududiy butunligini saqlash masalalari mustaqillikning dast-labki kunlaridan boshlab davlatimizning diqqat markazida turdi. Xalqaro vaziyat, Ittifoq parchalangandan keyingi muhit, qo'shni davlatlar — Afg'onistondagi mojarolar, Tojikistondagi notinchlik zudlik bilan chegaralarni mustahkamlash, qurolli kuchlarni tuzishni taqozo etardi. Shu boisdan milliy xavfsizlik konsepsiyasi va uning huquqiy asoslarini belgilovchi qonunlar ishlab cbiqishga kirishildi. 1995- yilda O'zbekiston Prezidenti huzurida mamlakatimiz milliy xavfsizligini ta'minlash, zarur chora-tadbirlar ishlab chiqish bilan shug'ullanuvchi maslahat organi — O'zbekiston Respublikasining Milliy xavfsizlik kengashi tashkil etildi. 1997-yil 29- avgustda ,,0'zbekiston Respublikasining milliy xavfsizlik konsepsiyasi to'g'risida" Qonun qabul qilindi. Bu hujjatda diniy ekstremizm, xalqaro terrorizm, uyushgan jinoyatchilik avj ol-gan sharoitda davlatning muhim vazifalaridan biri milliy xavfsiz-likning samarali tizimini yaratishdan iborat ekanligi ta'kidlan-gan. Milliy xavfsizlik xizmati tizimi vaziyat talab qilgan darajada kuchaytirildi.

O'zbekistonning mustaqilligini ko'rolmaydigan ham tashqi, ham ichki g'animlar mavjud, albatta. Eng xavflisi — ichki yovuz kuchlarning jamiyatimiz hayotiga solayotgan tahdididir. Bunday terroristik urinishlar 1991-yil dekabrda Namanganda, 1999-yil 16- fevralda Toshkentda sodir bo'ldi. Siyosiy, diniy ekstremist-lar tomonidan Toshkentda uyushtirilgan terrorchilik harakati, portlatishlar oqibatida 16 nafar begunoh insonlar shahid ketdi, 120 nafar kishi tan jarohati oldi. O'zbekiston poytaxtida diniy ekstremistlar maxsus mashinalarga, xuddi Afg'oniston-u Che-chenistonda terrorchilar ishlatayotgan qo'lbola bombalarni joy-lab eng muhim mahkamalar qoshida portlatdilar. Bu dahshatli falokat alamzada dushmanning iloji bo'lsa, mustaqil davlatga sidqidildan xizmat qilayotgan o'z padari buzrukvorlarini ham mahv etishga tayyor ekanliklarini ko'rsatdi. Ming abad shu-kurlar bo'lsinki, 16- fevral voqealari tashkilotchilarining yovuz niyatlari amalga oshmadi. Yurtboshimiz va davlatimizning boshqa rahbarlari omon qoldilar. Terrorchilar o'z qilmishlariga yarasha jazolandilar.Yovuz diniy ekstremist va terrorchilardai^tortib olingan qurol va ashyolar.Vatan tinchligi, barqarorligi - barchamizning hayotiy ishi-mizdir. 1999- yilning 16- fevralida Toshkentda yuz bergan qo'po-ruvchilik harakati barchamizni sergak boiishga, mustaqilligimizni himoya qilishga tayyor turishimizni ko'rsatdi. 1999-yil 16-fevral kunidagi mazkur fojiali voqealardan 2 soat keyin Vazirlar Mahkamasining yig'ilishida Prezidentimiz Islom Karimov yana bir bor xalqimizga quyidagi so'zlar bilan murojaat etdi:

■ „Men, ey odamzot, ogoh bo'linglar, ogoh bo'linglar, ogoh bo'linglar, deb kuyib-yonib da'vat ctaman. Bu gap ehtimol ba'zi birovlar uchun ortiqchaday tuyular. Lekin men ogohlik, ogoh bo'lish haqida gapirganimda bugungiga o'xshash voqealarni nazarda tutaman".MDHning ko'plab mamlakatlarida qonunsizlik avj olib turgan bir vaziyatda O'zbekistonda jinoyatchilikning eng kam darajada sodir bo'lishi va tobora kamayib borishi kuzatildi. Gap bu yerda, ba'zilarning aytishicha, jazoning qattiqligida emas, balki jinoyat qonunchiligining izchil tizimida va huquqni muhofaza qiluvchi idoralarning aniq va puxta faoliyatidadir.

Milliy xavfsizlik xizmati, prokuratura, militsiya va davlat av-tomobil nazoratining minglab xodimlari kecha-yu kunduz fu-qarolarning hayoti, mol-mulki, sog'lig'i, izzat-obro'si va qadr-qimmatini himoya qilmoqdalar. O'zbekiston o'z xavfsizligini ta'minlash maqsadida Birlashgan Millatlar Tashkiloti, Yevro-pada Xavfsizlik va Hamkorlik Tashkiloti va boshqa xalqaro tuzilmalar bilan hamkorlik qilmoqda.1991-yil sentabrda O'zbekiston Respublikasi Mudofaa vazirligi tuzildi. O'zbekiston Respublikasi parlamentining 1992-yil 14-yanvarda qabul qilingan ,,0'zbekiston hududida joylashgan harbiy qismlar va o'quv muassasalari to'g'risida" gi qarori asosida O'zbekiston hududida joylashgan barcha harbiy qismlar, harbiy o'quv yurtlari respublika tasar-rufiga olindi. O'zbekistonning o'z Qurolli Kuchlari tashkil etildi. 1993- yilda esa 14- yanvar — Vatan himoyachilari kuni, deb e'lon qilindi.O'zbekiston Qurolli Kuchlari quruqlikdagi qo'shinlar, har­biy havo kuchlari, havo hujumidan mudofaa qo'shinlari, max-sus va muhandislik-qurilish qo'shinlari hamda Milliy gvardiya-dan iborat.

O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 93-moddasiga muvofiq Prezident mamlakat Qurolli Kuchlarining Oliy Bosh Qo'mondoni hisoblanadi. O'zbekistonda yuqori malakali ofitser kadrlar tayyorlash tizimi yaratildi. Toshkent umumqo'shin komandirlari, Samar-qand avtomobilchi komandir-muhandislar, Chirchiq tankchi komandir-muhandislar, Jizzax harbiy-aviatsiya oliy bilim yurtlari, Toshkent axborot texnologiyalari universitetida tashkil etilgan maxsus fakultet Qurolli Kuchlar saflariga turli mutaxas-sisliklar bo'yicha yuqori malakali komandirlar tayyorlab yetish-tirmoqda. Toshkentda oliy qo'mondonlar tayyorlovchi Qurolli Kuch-lar Akademiyasi tuzildi. Harbiy Akademiyada zamonaviy harbiy bilimlarni egallagan, Sharqiy sarkardalarning, awalo, sohib-qiron Amir Temurning harbiy san'atini, jahon harbiy ilmi va jangovar tayyorgarligining ilg'or tajribalarini o'zlashtirgan oliy qo'mondonlarni tayyorlash yo'lga qo'yildi.O'zbekiston harbiy qurilish sohasida son jihatdan uncha katta bo'lmagan, ammo zamonaviy qurol-aslaha bilan yaxshi qurol-langan professional armiya tuzish yo'lini tanladi. Bu boradagi vazifalar Prezident Islom Karimov tomonidan aniq belgilab berildi. „ Harbiy qurilish sohasidagi maqsad professional armi-yani, o'z tarkibida yaxshi tayyorlangan va ta'Iim olgan, o'z xalqiga, ona zaminiga sadoqatli bo'lgan, o'z Vatani-ning sha'ni va qadr-qimmatini oxirigacha himoya qila oladigan jangchilarga ega boigan armiyani bosqichma-bosqich vujudga keltirishdan iborat boiishi lozim. Maq­sad miqdor jihatdan uncha katta boimagan, lekin yaxshi shaylangan, zamonaviy qurollar va harbiy texnika bilan bekam-u ko'st qurollangan, O'zbekistonning xavfsizligini mustaqil ravishda va puxta ta'minlashga qodir boigan Qurolli Kuchlarni shakllantirishdir".Mustaqillik yillarida Qurolli Kuchlar chuqur isloh qilindi. Respublika Qurolli Kuchlarining jangovarligini oshirish maqsadida harbiy okruglar tashkil etilib, harbiy qismlarni joylashtirishning yangi tizimi yaratildi. Chegara qo'shinlari tashkil etildi. Qo'shinlar yangi tashkiliy-shtat tuzilmasiga o'tkazildi. Bosh shtab Qurolli Kuchlarning Birlashgan shtabi etib qayta tashkil etildi. Kichik komandirlar tayyorlashni yo'lga qo'yish maqsadida harbiy okruglarda serjantlar maktablari tashkil etildi. 2003-yildan e'tiboran O'zbekiston Qurolli Kuchlarida harbiy xizmatni o'tash muddati 18 oydan 12 oyga ya'ni 1 yilga keltirildi. Shartnoma — kontrakt asosidagi xizmatga o'tildi. Bu yosh yigitlarning o'z xohishi, havas va ishtiyoq bilan armiya xizmatiga intilishiga katta imkoniyat yaratdi. Shu tariqa O'zbekistonda armiyani professionallashtirishga zamin yaratildi. O'zbekiston o'z armiyasini mustahkamlash maqsadida rivojlangan mamlakatlar bilan harbiy hamkorlik qilish yo'lidan bordi. O'zbekiston bilan Rossiya Federatsiyasi, Germaniya, Fransiya, Turkiya, Ukraina va boshqa dav-latlar o'rtasida harbiy hamkorlik yo'lga qo'yildi va mus-tahkamlandi. O'zbekiston 1994-yil iyul oyida NATOning „Tinchlik yo'lida hamkorlik" dasturiga qo'shildi. Bu dastur tomonidan uyush-tirilgan harbiy mashqlarda o'zbekistonlik zobit va askarlar faol qatnashdilar.

• 1997-yilda Qozog'iston va O'zbekistonda uyushtirilgan har­biy mashqlarda O'zbekiston harbiy qismlarining ishtiroki zobit va askarlarning harbiy-texnik tayyorgarligini yanada ko'tarishga xizmat qildi.

• Shimoliy Karolina (AQSH)dagi Kemp Lejyun dengiz piyodalari poligonida o'zbekistonlik askarlar NATOning „Tinchlik yo'lida hamkorlik" dasturida 16 ishtirokchi mamlakat armiyalari vakillari hamkorligidagi mashqlarda qatnashdilar.

• O'zbekistonlik desantchilar O'zbekiston hududida ameri-kaliklar bilan hamkorb'kda o'tkazilgan „Ulirabalans—96" tajriba mashqlarida yuksak mЈ ^

• Toshkent, Chirchiq, Samarqand harbiy bilim yurtlari kursantlarining terma vzvodi 1997-yil may—iyun oylarida Nor-vegiyada o'tkazilgan „Kooperativ bankers—97" mashqlarida qatnashdi.

• O'zbekiston bilan Rossiya federatsiyasi o'rtasida harbiy-texnik hamkorlik qilinmoqda.

Mustaqillik yillarida Qurolli Kuchlarimizning zamonaviy harbiy texnikalar, qurol-yarog'lar bilan ta'minlanish darajasi o'sdi.

Xalqaro terrorizm butun dunyo tinchgiga tahdid qiluvchi, insonlarning

tinch hayotiga rahna soluvchi yovuz kuchga aylandi. Terrorizm bugun paydo bo'lgan emas, uning paydo bo'lishi, shakllanishi, ildizlari ancha uzoqlarga borib taqaladi.

1.