V. V. Mayskiy

5.1.1.Narkoz uchun uchuvchan suyuqlikalar
Galotan
(ftoroton, fluotan) uchuvchan alangalanmaydigan suyuqlik. Narkoz uchun yuqori 
faol vosita: MAK -0,8%. Maxsus bugʻlantiruvchi apparatlar yordamida qoʻllaniladi. Narkoz 
3-5 minutdan keyin yuzaga keladi. Qoʻzgʻlaish davri qisqacha, yaqqol harakat qoʻzgʻa-
luvchanliklarsiz. Nafas yoʻlini qoʻzgʻatmaydi. Bronxlarga kengaytiruvchi ta‘sir koʻrsatadi.
Narkotik kengligi yetarlicha. Narkozdan keyin uygʻonish tez sodir boʻladi.
Efir narkoziga nisbatan galotan analgeziya va miorelaksatsiyani kam yuzaga keltiradi. 
Shuning uchun galotan koʻpincha azot oksida, narkotik analgetiklar, kuraresimon moddalar 
bilan biraga qoʻllaniladi.
Galotanning nojoʻya ta‘sirlari: miokard qisqaruvchanligi pasayishi, bradikardiya, arterial 
bosim pasayishi, miokardning adrenali va noradrrenalinga nisbatan sezuvchanligi oshishi 
(yurak aritmiyalari boʻlishi, feoxromositomada qollashga qarshi koʻrsatmalar), miometriy 
tonusi va qisqaruchanligini pasayishi. Tahminan 20% galotan jigarda metabolizmga uchrab 
toksik birikmalarni (trixloretanol) hosil qiladi. Gepatotoksik ta‘sirli boʻlganligi uchun jigar 
kasalliklarida tavsiya qilinmaydi, takror kiritish tavsiya etilmaydi. Galotonning suksameto-
niy bilan birikmasi yomon sifatli gipertermiya (42-43 °С, skelet muskullari tonik qisqarishi-
ni) chaqiradi, bu esa muskul tolalari sitoplazmasida Са
2+
oshishi bilan bogʻliq. Bu holatda
vena tomiri ichiga 
dantrolen
kiritiladi, sarkoplazmatik retikulumdan Са
2+
ni chiqishini 
kamaytirib, sitoplazmadagi konsentratsiyasini kamaytiradi.
Enfluran 
(etran) xususiyatlari galotonga oxshash; kam faolroq ( MAK – 1,2%). Qonda kam 
eriydi shuning uchun tez ta‘sir qiladi. Kam darajada miokardning adrenalinga va nor-
adrenalinga nisbatan sezgirliga oshadi. Enfluranning faqat 2% qismi jigarda metabolizmga 
uchraydi, shu sababdan gepatotoksikliga kamroq. Enfluran bronx kengaytiruvchi xususiyat 
namoyon qiladi.
Enfluran qoʻllanilganda qon bosimining biroz pasayishi, sudorog holati boʻlishi qayd 
qilingan.

---

146 
Manbaa:
@pharma_baza
Izofluran
(foran) enfluranga nisbatan tez ta‘sir qiladi, koʻproq faol ( MAK -1,2%), kam 
toksik (jigarda 0,2% izofluran metabolizmga uchraydi). Amaliyotda miokardning adrenalin-
ga va noradrenalinga nisbatan sezgirliga oshirmaydi. Arterial bosimning pasayishi va 
reflektor taxikardiya chaqirishi mumkin. Bronx kengaytiruvchi xususiyat namoyon qiladi, 
nafas yoʻllarini qitiqlab yoʻtal, laringospazm chaqirishi mumkin.
Sevofluran 
– ingalyatsion narkoz uchun zamonaviy dorilardan biri hisoblanadi. Qonda kam 
eriydi, shuning uchun narkozga kirish va chiqish oson sodir boʻladi. Sevofluranda MAK-2%. 
Nafas yoʻllarini qitiqlamaydi. Yurak-tomir sistemasigs kam ta‘sir qiladi (reflektor 
taxikardiyasiz qon bosimi pasayishi mumkin). Sevofluranning 3% qismi jigarda metabolizm-
ga uchraydi.