V. V. Mayskiy

5.1.2. Gazsimon narkotik vositalar 
Azot I oksidi
(N
2
O) – narkotik kuchi sust gazsimon modda. Kichik konsentratsiyalarda u 
mastlik holatini keltirib chiqaradi, shuning uchun azot oksidi ilgari ―kuldiruvchi gaz‖ deb 
nomlangan. 
■ Azot oksidi 50% konsentratsiyasida yaqqol ogʻriqsizlantirish
■ 80% konsentratsiyasida - yuzaki ogʻriqsizlantirishga sabab boʻladi.
Gipoksiya oldini olish uchun anesteziologlar 70% azot oksidi oʻz ichiga olgan kislorod 
aralashmasini qoʻllaydilar. 
Azot oksidi qonda kam eriydi. Narkoz tezda, qoʻzgʻalishning yaqqol namoyon boʻlish 
bosqichisiz roʻy beradi va yaxshi boshqaruvchanligi, ammo kamroq chuqurligi va 
mushaklarning boʻshashmasligi bilan ajralib turadi 
Uygʻonish ingalyatsiyani toʻxtatgandan keyingi dastlabki daqiqalarda sodir boʻladi. Amalda 
hech qanday natija yoʻq. Hech qanday nojoya ta‘siri kuzatilmadi. Narkotik kuchi sust 
boʻlgani tufayli azot oksidi odatda faol narkoz vositalari bilan, masalan, galaton bilan 
qilinadi. 
5.2.Noingalyasion Narkoz Vositalari.
Ushbu guruhning dori vositalari koʻpincha vena ichiga yuboriladi (vena ichiga narkoz). 
Narkoz, yuborilgandan keyin dastlabki daqiqalarda rivojlanadi, deyarli qoʻzgʻalish 
bosqichisiz va kamroq boshqaruvchanligi bilan ajralib turadi. 
Barbiturat kislota
(barbituratlar) hosilalariga: 
natriy tiopental, geksobarbital, 
metogeksital
kiradi.
Barbituratlarning ta’sir qilish mexanizmi:
1) GAMK ta‘sirini kuchaytirish
2) neyronlarning membranasiga toʻgʻridan-toʻgʻri ta‘sir qilish bilan ifodalanandi. 
Birinchi daqiqalarda barbituratlarni tomir ichiga yuborish bilan narkoz qoʻzgʻalish 
bosqichisiz sodir boʻladi. Ammo, ogʻriq qoldiruvchi va miorelaksatsiya ta‘siri kamroq. 
Tiopental natriy flakonlarda quruq moddasi sifatida mavjud boʻlib, uni yuborishdan oldin 
suyultiriladi. Vena ichiga yuborilgandan soʻng, hushuni yoʻqotish 10-30 soniyada sodir 
boʻladi, shuning uchun ―igna uchidagi narkoz‖ degan ibora ishlatiladi. Narkoz qoʻzgʻalish 
bosqichisiz rivojlanadi va 10-20 daqiqa davom etadi. Uygʻonish narkozdan keyingi uyqu 
bilan almashadi. 
Preparat, ayniqsa kirish narkozida ahamiyatli, ya‘ni nafas yoʻli orqali ingalatsion narkotik 
moddalardan foydalanishdan oldin , narkoz holatida qoʻzgʻalish bosqichisiz yuborish. Qisqa 
muddatli jarrohlik aralashuvlar uchun, shuningdek tutqanoq holatlarni yumshatish uchun 

---

147 
Manbaa:
@pharma_baza
natriy tiopentaldan foydalanish mumkin. Tiopental natriy jigar va buyraklar faoliyati 
buzilgan bemorlarda taqiqlanadi. 
Natriy tiopentalning nojoya ta‘siri: yoʻtal, laringospazm, hiqichoq, allergik reaktsiyalar; tez 
kiritilganda- arterial gipotenziya.