V. V. Mayskiy

Rezerpin 
- rau-volfiya (Hindistonda oʻsadigan oʻsimlik) alkaloidi boʻlgan simpatolitikdir. 
Rezerpin adrenergik tola uchlaridagi vezikula membranalarida toʻplanadi. Bunda, 
dofaminning pufakchalarga kirishi buziladi, NAning sintezi pasayadi va pufakchalar 
tomonidan NAni qayta yutish ham qiyinlashadi. Natijada, adrenergik tolalar uchida NAning 
miqdori kamayadi, adrenergik sinapslarda qoʻzgʻalish uzatilishi buziladi - simpatik 
innervatsiya ta‘siri pasayadi. Reserpinning pufakchalarga ta‘siri qaytmas va dori bekor 
qilingandan soʻng uning ta‘siri 2 haftagacha davom etadi (yangi pufakchalar hosil boʻlishi 
uchun zarur boʻlgan vaqt). Rezerpin buyrak usti bezlarida katekolaminlar miqdorini 
pasaytiradi. 
Simpatik innervatsiya tasiri susayganidan parasimpatik innervatsiya ta‘siri ustunlik qila 
boshlaydi. Bunda:
■ mioz,
■ bradikardiya,
■ meda bezlari
■ sekretsiyasi kuchayishi,
■ meda-ichak motorikasini faollashishi kabi simptomlar yuzaga keladi. 
Reserpin guanitidindan farqli ravishda GEBdan oson oʻtadi va MNSda NA, dofamin va 
serotonin miqdorini kamaytiradi. MNSda NA miqdorini kamaytirish orqali sedative ta‘sir 
koʻrsatadi. Dofamin miqdori kamayishi hisobiga esa kuchsiz antipsixotik ta‘sir, 
parkinsonizm belgilari, prolaktin ajralishi ortishi va shunga bogʻliq ravishda gonadotrop 
gormonlar sekretsiyasi kamayishi yuzaga chiqadi, Seratonin kamayishi boʻlsa depressiyaga 
sabab boʻladi. 
Guanitidin arterial bosimni tushurish boʻyicha rezerpinga nisbatan ustunroq, ta‘sir 
davomiyligi boʻyicha oʻxshashdir. Rezerpin asosan arterial gipertenziyani yengil formalarida 
buyuriladi, odatda tiazid diuretiklar bilan birgalikda kuniga 1 mahaldan. 
26-rasm.
Rezerpin ta’sir mexanizmi. 
Rezerpin vezikula membranalarida depolanib, dofaminni (DA) 
kirishiga va NA qayta yutilishiga toʻsqinlik qiladi.
 

---

129 
Manbaa:
@pharma_baza
Rezerpin, guanitidindan farqli oʻlaroq, ortostatik gipertenziya chaqirmaydi. Dorini uzoq 
muddat qoʻllash mumkin (oʻrganib qolish kuzatilmaydi ). Lekin sistematik qoʻllanilganda 
quyidagi nojoʻya ta‘sirlar yuzaga chiqadi:
■ subyektiv yoqimsiz sedative ta‘sir (fikrlarni chalgʻishi, diqqatni jamlay olmaslik),
■ uyquchanlik,
■ bosh aylanishi,
■ depressiya,
■ parkinsonism belgilari,
■ bradikardiya, burun bitishi,
■ ogʻiz qurishi,
■ meda bezlari ajralishi ortishi (oshqozon yarasida ma‘n qilingan),
■ diareya,
■ ginekomastiya,
■ impotensiya,
■ hayz sikli buzilishi. 
Depressiya belgilari kuzatilganda dorini toʻxtatish kerak. ―Rezerpin deppresiyasi‖da MAO 
ingibitorlari qoʻllaniladi. MAO ingibitorlari qoʻllanilyotganda rezerpinni toʻxtatish kerak. 
Rezerpin NAni vezikulalar tomonidan yutilishini ingibirlaydi. Shu sababli MAO ingibirlansa 
NA adrenergik tola uchlaridagi sitoplazmada toʻplanadi, tola uchlaridan ajraladi va
postsinaptik adrenoretseptorlarni faollashtiradi. Shu munosabat bilan, MAO ingibitorlari 
ta‘siri paytida rezerpin paradoksal ta‘sir koʻrsatadi: AB ni kamaytirmaydi, balkim oshiradi; 
sedativ emas aksincha qoʻzgʻatuvchi ta‘sir boʻladi. 
Rezerpin depressiyada, Parkinsonizmda, oshqozon yara kasalligida, feoxromositomada man 
qilinadi. 

---

130 
Manbaa:
@pharma_baza