Узлуксиз таълим тизимида малакали кадрлар тайёрлаш муаммолари

Innovatsion yondashuvlar asosida milliy ta’lim tizimini takomillashtirish

2021-yil
 
23-aprel 
245 
O‘quv-tarbiya jarayonida o‘quvchilarning diqqat-e’tiborlarini zarur yo‘nalishda saqlab 
turish psixologiyaning eng dolzarb muammolaridan biri sanaladi. Bu o‘rinda K.D. 
Ushinskiy shunday degan edi: “O‘quvchilarning e’tiborlari ta’lim va tarbiyaning 
muvafaqqiyatli va samarali bo‘lishi uchun o‘ta muhim omil hisoblanadi”. U bolalarning 
diqqatlarini bir joyga jamlash va uni ma’lum bir muddat saqlab turish uchun zarur 
vositalarni ko‘rsatib bergan: taassurotlarni kuchaytirish, to‘g‘ridan-to‘g‘ri diqqatni o‘ziga 
jalb etish, mashg‘ulotlarning qiziqarli bo‘lishi, fikrlarning chalg‘ib ketishiga qarshi 
tadbirlar.
K.D. Ushinskiy keltirgan to’rtta vositalardan uchtasi axborot texnologiyalarida 
mavjud. Ular texnik va vizuallashtirishning katta diapazoniga ega bo’lib, bayon etilayotgan 
o’quv materiallaridan olish mumkin bo’lgan taassurotlarni kuchaytirish imkonini beradi. 
Ta’lim jarayonida axborot kommunikatsiya texnologiyalarini qo‘llashda yuzaga 
keladigan hissiy ta’sirlar o‘quvchilarning diqqat-e’tiborini bir joyga, ya’ni o‘rganilishi 
rejalashtirilgan o‘quv materiali ustiga jamlashga imkon beradi, bolalarning qiziqishlarini 
orttiradi, o‘rganishga bo‘lgan ijobiy hissiyotlarni qo‘zg‘aydi.
Bugungi kunda pedagogik tajribalarimizdan ma’lumki, zamonaviy axborot 
kommunikatsiya texnologiyalari o‘quvchilarning ijodiy fikrlashlarini shakllanishiga, o‘quv 
materiallarini yuqori saviyada anglashiga, hamda o‘zlashtirish va tahlil qilish qobiliyatlarini 
rivojlantirishiga ham yordam beradi. 
Xulosa qilib shuni aytish mumkinki, ta’lim jarayonida zamonaviy axborot 
kommunikatsiya texnologiyalaridan o‘rinli va oqilona foydalanish o‘quvchilarning bilish 
jarayonlariga ham quyidagicha ta’sir qiladi. Bular: 
-
o‘quvchilarning ixtiyoriy bo‘lmagan diqqat-e’tiborlarini ham kuchaytiradi;
-
tushunchalarni kengaytirb nazariy xulosalar chiqarishga o‘tishni ta’minlaydi;
-
g‘oya va mantiqiy elementlarga obraz ko‘rinishini beradi;
-
o‘quv materiallarini o‘zlashtirish bosqichida ijodiy fikrlashga yordam beradi; 
-
O‘quv materialini tez va oson o‘zlashtiradi; 
-
o‘tilgan materiallarni takrorlash va mustahkamlash jarayonida faollikni oshiradi; 
-
interaktiv (o‘zaro) ta’sir orqali o‘quv materiallarini o‘zlashtirishga qiziqish 
uyg‘otadi;
Yuqorida aytilganlarning barchasi o‘quvchilarning psixik jarayonlari va psixologik 
xususiyatlarini takomillashishiga ijobiy ta’sir qilib ta’lim samaradorligini oshirishga yordam 
beradi.