Uzbekiston respublikasi

Badiiy madaniyat. XVI asrdan boshlab Wrta Osiё xududida Buxoro, Xiva va keyinchalik Qwqon xonliklarini barpo etilishi xonlikdagi xalqlar sanatining keyingi taraqqiёtiga wz tasirini kwrsatdi. Bunda h’ar bir xonlikda sanat mah’alliy ijtimoiy, etnik xususiyatlar, geografik muh’it, mah’alliy maktab ywnalishida, ananalarga kwra rivojlandi. XVIII asr oxiri – XIX asr birinchi yarmida badiiy madaniyat markazlari Movarounnah’rda (Buxoro, Samarqand), Xorazmda (Xiva) va Farg’ona vodiysida (Qwqon, Andijon, Namangan) qaror topdi.
Memorchilik. Memorchilik taraqqiёtida twrtta davr kwzga tashlanadi. Birinchisi – XVI asrning boshidan 60-yillarigacha bwlgan davr. Uning xususiyati shundan iboratki, temuriylar davri ananasini davom ettirishga h’arakat qilindi. Xususan, poytaxt Buxoroga kwchirilishi munosabati bilan uning bosh maydonida Kalon masjidi (1514), uning qarshisida esa Miri Arab madrasasi bunёd etildi. (1535/36). Mah’alla guzarlari qwynida Xoja Zayniddin xonaqoh’i va baland masjid qurilgan. İkkinchi davr – XVI asrning 60-yillaridan shu asrning oxirigacha bwlgan davr. Unda Abdullaxon h’ukmdorligi vaqtida davlat h’okimiyati mustah’kamlanishi munosabati bilan qurilish va memorchilik yuksalgan. Ayniqsa, Buxoro va uning atrofida keng qurilish ishlari olib borilgan. Buxoroda wz tarkibiga Modarixon madrasasi (1566) va Abdullaxon madrasalari (1588-90)ni birlashtirgan Qwsh madrasa majmuasi, Govkushon madrasasi (1570) oldida maydon va Xoja masjidi (1598) qurildi. Shah’arning bosh savdo ywli chetlarida rastalar, markaziy bozor bunёd etildi. Rabodning sharqiy qismida yirik Kwkaldosh madrasasi (1568-1569), shah’ar chetidagi Namozgoh’ masjidi qayta qurildi. Shuningdek, Abdullaxoni davrida mamlakatda 1000 dan ortiq rabot va sardoba, kwplab masjid, madrasa, kwprik, suv omborlari qurilgan. Xususan, shunday suv ombori qoldiqlaridan biri Nurota tumani markazidan 65 km sharqda, eski Oqchob qishlog’i yaqinidagi Beklarsoy darasida h’ozirgacha saqlanib qolgan. XVI asarda ushbu twg’on ёrdamida 1,2 ming gektar er maydoni sug’orilgan. Abdullaxon davrida qurilish ishlari nafaqat Buxoro voh’asi, balki Samarqand, Toshkent, Balh’ va boshqa shah’arlarda h’am keng kwlamda olib borilgan.
Uchinchi davr – XVII asrda yirik memoriy majmualar qurilishi davom ettirildi. Buxoroda Labih’ovuz (1619-1622) Nodir devonbegi madrasa va xonaqoh’i qurilishi yakunlandi. Ayniqsa, Samarqand h’okimi Yalangtwshbiy bah’odirning obodonchilik, qurilish ishlari soh’asidagi faoliyati etiborga sazovor. U wz mablag’lari h’isobiga Registon maydonida Sherdor madrasa (1619-36), Ulug’bek davrida bunёd etilgan. Mirzoyi karvonsaroyi wrnida Tillakori madrasasini qurdirgan (1641-46). Tillakori madrasasidan jome masjidi va madrasa sifatida foydalanilgan. Masjid bezagida boshqa bir obida qurilishiga etadigan miqdorda oltin sarflangani uchun “tillakori” (tilladan ishlov berilgan) deb atalgan.
Twrtinchi davr – XVIII asr oxiri - XIX asrlar memorchiligi. Bu davr memoriy obidalari Wzbekistonning butun h’ududida saqlanib qolgan. Bu davr wzidan ajoyib shah’arsozlik ansambli – Xivani qoldirdi. Uning obidalari aynan shu vaqtda bunёd etilgan. Muh’ammad Amin inoq (1805), Qutlimurod inoq (1809), Sayidboy (1842) madrasalari, Solih’biy masjidi (1842) va boshqalar jumlasidandir. Olloqulixon tomonidan qurilgan Xivadagi Toshh’ovli qasri (1832-1841) Xorazm memorchiligining wziga xos uslubini wzida aks ettirgan