Sharq taronalari

“Sharq taronalari“: madaniy muloqot va xalqlar tarixi bilan tanishish imkoniyati



JamiyatTanlash

Ro‘yxatdan o‘ting

14:15 / 28.08.2019

Registon maydonidagi Ulugʻbek, Sherdor madrasalari, Tillakori masjid-madrasasi Samarqand meʼmorchiligining nodir namunalaridir.

Registon maydonidagi Ulugʻbek, Sherdor madrasalari, Tillakori masjid-madrasasi Samarqand meʼmorchiligining nodir namunalaridir. “Sharq taronalari“ xalqaro musiqa festivali oʻtayotgan Registon maydonidagi betakror va muhtasham bu madrasalar, minoralar tarixi, yaratilishi koʻpchilik qatori tadbir ishtirokchilarida ham qiziqish uygʻotishi tabiiy, albatta.
Festival doirasida xalqaro tadbir ishtirokchilari uchun qadim Samarqand boʻylab ekskursiyalar tashkil etilib, ajdodlarimiz zakosi sifatida bunyod etilgan bu ulugʻvor obidalar haqida soʻzlab berilmoqda. Ana shunday ilk manzillardan biri Registon maydonidir.

Sherdor madrasasi Samarqand hokimi Yalangtoʻsh Bahodir tashabbusi bilan 1619-1636-yillarda, Tillakori masjid-madrasasi 1646-1660-yillarda barpo etilgan. Ulugʻbek madrasasi esa 1417-1420-yillarda Mirzo Ulugʻbek tashabbusi bilan qurilgan va oʻz davrining mashhur oliy oʻquv yurti sifatida tanilgan.

Sherdor madrasasi peshtoqida ohuni quvib borayotgan qizgʻish zarhal tusdagi sher tasviri bino meʼmori Usta mulla Abdujabborov tomonidan tushirilgan 

Taniqli olim, akademik Poʻlat Zohidov oʻzining “Meʼmor olami” kitobida Sherdor madrasasi bezagi haqida quyidagi fikrlarni bildiradi: “Samarqandlik olim Abu Tohirxoʻja XIX asrning 30 yillarida yozgan “Samariya” kitobida madrasa peshtoqidagi tasvir mazmunini astrologiyada keng tarqalgan osmondagi yulduz burjlari bilan bogʻlab taʼriflaydi. Yaʼni Quyosh shakli Sher burji (yulduzlar turkumi) bilan qoʻshilib ketgan. Ohuni tutmoqchi boʻlgan sher hamlasini quyosh nurlari qaytarmoqda. Goʻyo nur-ziyo ofatni daf etmoqda. Bu kompozitsiya astrologiya fani asosida yaratilgan. Mutaxassislar fikricha, Yalangtoʻsh Bahodir erkak sher ramzida aks ettirilgan. Sher tanasi Yalangtoʻsh Bahodirning muchalini bildiradi, yoʻlbars boshi esa burjini bildiradi. Demak Yalangtoʻshning tugʻilgan yili 1576 yoki 1578-yillarda, tugʻilgan kuni 15-avgust boʻlib chiqadi. Quyosh ichida tasvirlangan odam qiyofasi yanogʻidagi ikkita xol komillik ramzidir.

Tadqiqotchilarning fikricha, Yalangtoʻsh Bahodir ilohiy quyosh va sher, ohu va komillik ramzlarini madrasa peshtoqida aks ettirtirib, hokimiyatining qudrati, Samarqandning ulugʻvorligi va goʻzalligini tasvirlagan. 

– Oʻzbekistonga bir bor boʻlsa-da, kelishni, tarixiy obidalarni ziyorat qilishni orzu qilar edim, – deydi “Haft goh” musiqiy jamoasi aʼzosi Naim Said Bilol (Afgʻoniston). – Dunyoga mashhur “Sharq taronalari“ festivalidagi ishtirokim bunga imkon yaratdi. Git-tarjimon madrasa peshtoqidagi har bir tasvir oʻz maʼnosiga ega ekani haqida soʻzlab berdi. Bu kompozitsiya zamirida inson ruhiy poklikka, u orqali komillikka erishadi degan falsafiy gʻoya mujassam ekan. Buyuk davlatchilik tarixiga ega Oʻzbekiston zaminida bunyod etilgan har bir inshoot ana shunday tarixiy va tarbiyaviy, falsafiy mushohada obyektligiga amin boʻldim.